Choroby katalpy

Autor: dr Adam Wojdyła

Katalpa – Zgorzel siewek

Objawy pojawiają się w ciągu całego okresu produkcji siewek (choroba występuje praktycznie na wszystkich gatunkach drzew i krzewów rozmnażanych z nasion). Podczas wschodów widoczne są na zagonach puste place, gdzie siewki nie skiełkowały. Często przed lub wkrótce po skiełkowaniu nasion dochodzi do ich zgnilizny i obumierania. W późniejszym okresie — po ukazaniu się siewek nad powierzchnią podłoża — na podstawie pędu pojedynczych roślin pojawia się brunatna zgnilizna, stopniowo obejmująca cały jego obwód. W tych miejscach następuje przewężenie pędu, a część znajdująca się powyżej — ciągle jeszcze zielona — wywraca się, brązowieje i zamiera. Obumarłe tkanki rośliny mogą pokrywać się szarym pylącym nalotem. Po wyjęciu siewki z podłoża widoczny jest słabo rozwinięty system korzeniowy oraz jego zgnilizna.

Na powierzchni obumarłych tkanek widać delikatny, biały nalot grzybni Pythium spp. lub pomarańczowe sporodochia, będące skupieniami trzonków i zarodników konidialnych grzybów z rodzaju Fusarium. Przy wysokiej wilgotności powietrza — ponad 92% — na obumarłych fragmentach siewek znajdujących się nad powierzchnią podłoża pojawia się obfity, pylący nalot trzonków i zarodników konidialnych grzyba Botrytis cinerea. Źródłem infekcji jest zakażone podłoże oraz jego resztki, które znajdują się na pojemnikach produkcyjnych i narzędziach służących do pielęgnacji. Porażenie może następować również za pośrednictwem zarodników (przenoszonych z prądami powietrza) lub grzybni znajdującej się w podłożu (rozprzestrzenianej z kurzem). Patogeny zimują głównie w zakażonym podłożu.

Zapobieganie i zwalczanie.

Nasiona należy wysiewać do świeżo przygotowanego lub parowanego podłoża.
Przed siewem nasiona trzeba moczyć przez 30 min. w roztworze preparatów Sarfun 500 SC (0,1%) lub Topsin M 500 SC (0,1%), Rovral Flo 255 SC (0,2%).
Po każdym cyklu produkcyjnym konstrukcje inspektów, tuneli foliowych lub szklarni oraz podłoże powinno się dokładnie opryskać jednym ze środków: Agrigerm 2000 SL (2%), Agrosteril 110 SL (2%), Trisep 210 SL (1% — pomieszczenie, 0,5% — podłoże).
W przypadku ponownego wykorzystywania podłoża należy po każdym cyklu produkcji odkażać je chemicznie stosując Basamid 97 GR (40–60 g/m2).
Zapewnić optymalne warunki szybkiego kiełkowania nasion oraz wzrostu siewek, co pozwala ograniczyć występowanie choroby.
Po stwierdzeniu objawów trzeba usuwać chore rośliny, a pozostałe podlać jednym z fungicydów: Aliette 80 WP (0,1%), Previcur 607 SL (0,2%), Spinaker 607 SL (0,2%), Sandofan Manco 64 WP (0,1%), Rovral Flo 255 SC (0,1%), stosując 2–4 l cieczy użytkowej na m2 uprawy.

Katalpa – Opieńkowa zgnilizna korzeni

Objawy. W szkółce widoczne są pojedyncze rośliny, których wzrost jest zahamowany, a liście są chlorotyczne, żółkną, brunatnieją i zamierają. Przy podstawie pędu tkanka brązowieje, a kora nie przylega do drewna, tylko w charakterystyczny sposób odstaje od niego i bardzo łatwo daje się oderwać od pnia. Po oddzieleniu chorej kory na jej powierzchni oraz na drewnie widoczne są płaty białej, zbitej grzybni. Chore tkanki mają charakterystyczny zapach grzybów. Objawy te również mogą występować na pniu starszych roślin. Po wyjęciu z podłoża porażonej rośliny widoczna jest zgnilizna korzeni. Jesienią na podłożu wokół chorych roślin mogą pojawiać się pojedynczo lub w grupach jadalne owocniki grzyba o kapeluszu mającym średnicę kilku centymetrów i miodową barwę.

Sprawca choroby, grzyb z rodzaju Armillaria (czyt. też „Szkółkarstwo” 1/2004), może porażać prawie wszystkie gatunki drzew i krzewów, w każdym okresie ich uprawy. W obrębie rodzaju Armillaria występuje wiele gatunków i ras różniących się między sobą patogenicznością i zakresem roślin żywicielskich. Dlatego może się okazać, że w miejscach po obumarłych katalpach posadzone np. sosny będą tylko w niewielkim stopniu ulegały zakażeniu.
Patogen rozwija się głównie w wierzchniej warstwie podłoża do głębokości około 30 cm. Gdy brak rośliny żywicielskiej, grzyby w podłożu mogą przetrwać przez wiele lat na resztkach drewna. W podłożu wytwarzają charakterystyczne, rozgałęziające się sznury splecionych strzępek grzybni barwy ciemnobrązowej lub brunatnej, zwane ryzomorfami. Rozciągają się one w podłożu na odległość kilku do kilkunastu metrów od chorej rośliny, bardzo często oplatają korzenie sąsiednich roślin, ale ich nie porażają. Do infekcji dochodzi poprzez kontakt chorych korzeni ze zdrowymi, dotyczy to zwłaszcza opieńki miodowej — A. mellea. Inne gatunki grzybów z rodzaju Armillaria mogą również zakażać poprzez ryzomorfy rozwijające się w podłożu. Infekcja uzależniona jest od podatności gatunku i odmiany oraz wieku roślin. Ulegają jej zwłaszcza rośliny po przebytych stresach, np. po przesuszeniu, przemarznięciu, „zalaniu”, uszkodzeniu przez szkodniki lub urazach mechanicznych powstałych podczas prowadzenia prac pielęgnacyjnych. Rośliny o systemie korzeniowym zakażonym przez inne czynniki chorobotwórcze są również bardziej podatne na infekcję przez opieńki.

Grzybnia wrasta pod korę zdrowych korzeni stopniowo oplatając je, a następnie rozrasta się na podstawę pędu i do góry. W szkółkach grzybnia widoczna jest do wysokości kilkudziesięciu centymetrów nad podłożem, na starszych roślinach rosnących na miejscu stałym może rozwijać się znacznie wyżej. Duża zawartość substancji organicznej w podłożu sprzyja rozwojowi wymienionych patogenów. W glebach mineralnych, zlewnych, o małej zawartości powietrza ich rozwój jest natomiast ograniczony.

Zapobieganie i zwalczanie.

Po ekspedycji materiału roślinnego ze szkółki trzeba dokładnie usuwać i niszczyć resztki roślinne, na których grzyb może przetrwać do następnego okresu wegetacji.
W miejscach po obumarłych roślinach nie należy sadzić podatnych na tego grzyba gatunków roślin.
W okresie wegetacji miejsca po obumarłych roślinach trzeba podlać jednym z preparatów: Agrigerm 2000 SL (2%), Agrosteril 110 SL (2%), Trisep 210 SL (0,5%), używając 2–4 l cieczy użytkowej na m2.
Drzewa rosnące w najbliższym sąsiedztwie zainfekowanych należy podlać jednym z fungicydów: Rizolex 50 WP (0,1%) lub Rovral Flo 255 SC (30 ml środka w 4 l wody/m2). l Jesienią, po zakończonym cyklu produkcyjnym podłoże można odkażać stosując
Basamid 97 GR (40–60 g/m2).

Werticilioza Katalpy

Objawy. Zwykle latem na pojedynczych pędach lub na całej roślinie liście stają się chlorotyczne, żółkną (fot. 1) i więdną, pomimo dostatecznej wilgotności podłoża. Tkanki pomiędzy nerwami brązowieją, a z czasem liście obumierają i opadają. Bardzo często w okresie wegetacji obserwuje się pojedyncze pędy pozbawione liści (fot. 2), a pozostałe wyglądają w dalszym ciągu zdrowo. Z upływem czasu porażone pędy, a niekiedy całe rośliny, zamierają. Na przekroju podłużnym lub poprzecznym takich pędów można stwierdzić zbrunatnienie zewnętrznych pierścieni drewna (fot. 3). Przeważnie objawy pojawiają się w jednym roku, a w następnym rośliny wyglądają, jak zdrowe.

Początkowe objawy werticiliozy w postaci chlorozy i żółknięcia liści katalpy
Fot. 1. Początkowe objawy werticiliozy w postaci chlorozy i żółknięcia liści katalpy
Kolejne stadium werticiliozy — chore pędy pozbawione liści
Fot. 2. Kolejne stadium werticiliozy — chore pędy pozbawione liści
Objawy werticiliozy na przekroju pędu
Fot. 3. Objawy werticiliozy na przekroju pędu

Choroba występuje na ponad 60 rodzajach roślin, w tym na drzewach i krzewach ozdobnych. Grzyby Verticillium albo-atrum oraz V. dahliae, sprawcy choroby, rozwijają się w podłożu, skąd dochodzi do infekcji przez rany znajdujące się na korzeniach lub poprzez kontakt zdrowych korzeni z chorymi. Patogen przerasta do naczyń, w których się rozwija. Z czasem widoczny jest ciemnienie ścian naczyń oraz wydzielanie do nich gum utrudniających transport wody i składników pokarmowych. Następnie grzyb przerasta przez tkanki roślinne na zewnątrz. Wówczas na powierzchni pędów widoczny jest nalot — są to zarodniki grzyba. Rozwój patogenu w podłożu przebiega w temperaturze 12–25oC, natomiast przy wzroście temperatury powyżej 30oC jego rozwój jest zahamowany. Szczególnie łatwo infekcji ulegają rośliny osłabione, np. zimowym podmarznięciem, lub w okresie wegetacji — przesuszeniem. W przypadku braku rośliny żywicielskiej patogen w formie grzybni przetrwalnikowej lub mikrosklerocji może przetrwać w podłożu przez wiele lat.

Zapobieganie i zwalczanie.

W miejscach po roślinach obumarłych z powodu werticiliozy nie należy sadzić katalpy.
Po stwierdzeniu objawów trzeba usuwać chore pędy lub całe rośliny, a pozostałe opryskać jednym z fungicydów — Sarfun 500 SC (0,1%) lub Topsin M 500 SC (0,1%).
Rośliny w najbliższym sąsiedztwie zainfekowanego drzewa powinno się podlać jednym z wymienionych fungicydów, używając 2–4 l cieczy na m2.
W okresie wegetacji miejsca po obumarłych roślinach należy podlać jednym ze środków: Agrigerm 2000 SL (2%), Agrosteril 110 SL (2%), Trisep 210 SL (0,5%), stosując 2–4 l cieczy użytkowej na m2.

Mączniak prawdziwy Katalpy

Objawy. Na górnej stronie blaszek liściowych pojawia się biały, pajęczynowaty (fot. 4) lub pajęczynowato-mączysty nalot. Niekiedy może on być widoczny na dolnej stronie blaszki oraz na najmłodszych pędach. Występuje w postaci oddzielnych plam, które z czasem łączą się obejmując prawie całą powierzchnię liścia. Czasem tkanki roślinne znajdujące się pod nalotem żółkną lub brązowieją. Po kilkunastu dniach ciemnieje on, a na jego powierzchni widoczne są czarne punkty zarodnikowania grzyba.

Biały nalot grzyba Erysiphe communis (sprawcy mączniaka prawdziwego) na liściu katalpy
Fot. 4. Biały nalot grzyba Erysiphe communis (sprawcy mączniaka prawdziwego) na liściu katalpy

Grzybnia Erysiphe communis, sprawcy tej choroby, rozwijająca się na powierzchni porażonych organów zapuszcza ssawki do komórek skórki, skąd czerpie składniki pokarmowe. Na powierzchni grzybni formowane są niezbyt liczne trzonki i zarodniki konidialne. Uwalniane konidia przenoszone są wraz z prądami powietrza na sąsiednie rośliny i zakażają je (infekcja następuje przez nieuszkodzoną skórkę). Po kilku dniach od zakażenia pojawiają się pierwsze objawy chorobowe. Na powierzchni grzybni formowane są jasnobrązowe, brązowe, a następnie czarne owocniki, zwane otoczniami. Zawierają one worki wraz z zarodnikami workowymi, które mogą również przyczyniać się do rozprzestrzeniania się grzyba. Zimuje grzybnia na pędach lub opadłych liściach, na których wiosną następnego roku formują się zarodniki zakażające liście katalpy. Częste opady deszczu w okresie wegetacji, duże różnice wilgotności powietrza pomiędzy dniem i nocą sprzyjają nasileniu się objawów chorobowych.

Zapobieganie i zwalczanie.

Przy podlewaniu roślin powinno się kierować strumień wody bezpośrednio na podłoże.
W przypadku deszczowania nie należy pozostawiać roślin w stanie zwilżenia na noc.
Po stwierdzeniu objawów chorobowych trzeba opryskiwać rośliny 3-, 4- krotnie co 7–10 dni używając przemiennie preparatów z różnych grup chemicznych: Amistar 250 SC (0,1%), Discus 500 WG (0,03%), Domark 100 EC (0,05%), Eminent Star 312 SL (0,05%), Mirage 450 EC (0,05%), Nimrod 250 EC (0,2%), Rubigan 12 EC (0,03%), Score 250 EC (0,05%), Sportak 450 EC (0,05%), Sportak Alpha 380 EC (0,05%) lub Systhane 125 EC (0,03%).
Środki te można stosować przemiennie z biopreparatami: Antifung 20 SL (25%), Bio Blatt 25 EC (0,15%), Biochikol 020 PC (1%), Bioczos BR (wg instrukcji), Biosept 33 SL (0,1%).
W ogrodach przydomowych można stosować: Baymat AE albo Pokon Mildew Spray 01 AE (gotowe preparaty w formie aerozolu).

Plamistość liści katalpy

Objawy. Na liściach pojawiają się liczne, okrągłe lub owalne, jasnobrązowe plamy, niekiedy ograniczone głównymi nerwami (fot. 5), układające się we współśrodkowe pierścienie. Z czasem plamy zwiększają rozmiary zlewając się ze sobą i obejmując znaczną powierzchnię liścia. Wokół plam występuje wyraźna, wąska, ciemniejsza obwódka. Obumarłe tkanki pękają, a następnie środek plam może się wykruszać. Przy dużym nasileniu objawów choroby obserwuje się żółknięcie liści oraz ich opadanie. Na powierzchni obumarłych tkanek widoczne są czarne punkty zarodnikowania grzyba.

Objawy plamistości na liściu katalpy
Fot. 5. Objawy plamistości na liściu katalpy

W obumarłych tkankach rośliny grzyb Phyllosticta catalpae — sprawca choroby — formuje czarne piknidia (czyli owocniki powstałe bezpłciowo) o średnicy do 0,2 mm, których ujście widoczne jest nad powierzchnią liścia. Piknidia wyścielone są wewnątrz warstwą trzonków konidialnych, na których formowane są zarodniki. Nie wydostają się one na zewnątrz, gdyż są sklejone galaretowatą substancją. W okresie zwilżenia liści galaretowata substancja ulega pod wpływem wody rozpuszczeniu, a zarodniki mogą wydostać się na zewnątrz. Przez krople rozpryskującej się wody — w czasie opadów lub deszczowania roślin — zarodniki przenoszone są na sąsiednie rośliny, które zakażają. Grzyb zimuje na opadłych liściach.

Zapobieganie i zwalczanie.

Jesienią trzeba usuwać i palić opadłe liście.
Nie wolno dopuszczać do zwilżania liści w czasie podlewania roślin.
Po stwierdzeniu objawów choroby należy opryskiwać rośliny 2-, 3-krotnie co 7 dni, stosując przemiennie fungicydy: Benazol 50 WP (0,1%), Domark 100 EC (0,05%), Eminent Star 312 SL (0,05%), Rovral Flo 255 SC (0,2%), Sarbrawit 530 SC (0,25%), Sarfun 500 SC (0,1%), Score 250 EC (0,05%), Sportak 450 EC (0,05%), Sportak Alpha 380 EC (0,05%), Topsin M 500 SC (0,1%).
Środków tych używać przemiennie z biopreparatami Biochikol 020 PC (1%) lub Biosept 33 SL (0,1%).

Gruzełek cynobrowy

Objawy. Na różnych odcinkach pędów pojawiają się jasnobrązowe plamy, nieznacznie
odbiegające od naturalnej barwy kory. Z czasem powierzchnia obumarłych tkanek zapada się względem zdrowej części pędu. Plamy stopniowo się powiększają, zlewają ze sobą, a następnie obejmują cały obwód pędu. Część pędu znajdująca się powyżej miejsca infekcji wraz z liśćmi więdnie, brązowieje i zamiera. Wkrótce na powierzchni obumarłych tkanek pojawiają się okrągłe, pomarańczowe lub czarne drobne grudki (fot. 6), które z czasem zmieniają barwę na jasnoczerwoną do czerwonej, a po zimowym spadku temperatury ciemnieją. Na granicy pomiędzy zdrową a chorą tkanką powstaje charakterystyczne przewężenie, spowodowane corocznym przyrostem na grubość zdrowych fragmentów pędu. Niekiedy na konarach w miejscach infekcji powstają rany zgorzelinowe, wokół których tworzy się wałek kalusa zapobiegający rozprzestrzenianiu się objawów chorobowych. Szczególnie podatne na zakażenie są rośliny uszkodzone przez niską temperaturę zimą lub przesuszone.

Zarodnikowanie grzyba Nectria cinnabarina
Fot. 6. Zarodnikowanie grzyba Nectria cinnabarina

W okresie wegetacji na powierzchni kory obumarłych pędów formują się białawe, poduszkowate sporodochia, będące skupieniami zarodników konidialnych grzyba Nectria cinnabarina, sprawcy gruzełka cynobrowego. Podczas deszczu wraz z kroplami rozpryskującej się wody zarodniki przenoszone są na sąsiednie pędy i zakażają je. Od jesieni tworzą się czerwone, drobne perytecja (owocniki) z zarodnikami workowymi grzyba, które uwalniane kiełkują już w temperaturze powyżej 0oC. Do zakażenia roślin może dochodzić nawet podczas łagodnej zimy. Wiosną pędy są zakażane głównie przez zarodniki workowe, natomiast latem — przez zarodniki konidialne. Zakażenie tkanek następuje poprzez wszelkiego rodzaju drobne rany na pędach powstałe podczas prowadzenia prac pielęgnacyjnych, wzajemnego ocierania się pędów w czasie wiatru, a także przez uszkodzenia spowodowane przez owady lub gradobicie. Grzybnia najpierw rozwija się w miękiszu korowym rośliny, a następnie zasiedla łyko i miazgę, rozwijając się w przestrzeniach międzykomórkowych oraz w komórkach. Z łyka i miazgi grzybnia stopniowo przerasta w głąb zasiedlając tkanki drewna. Grzyb zimuje na chorych pędach oraz resztkach roślin na podłożu.

Zapobieganie i zwalczanie.

Podczas produkcji w szkółce trzeba zapobiegać czynnikom sprzyjającym infekcji.
Należy wycinać chore pędy poniżej miejsca nekrozy, około 0,5 cm nad silnym, bocznym odgałęzieniem.
Po gradobiciu lub innym mechanicznym uszkodzeniu pędów trzeba opryskać rośliny jednym z fungicydów: Benazol 50 WP (0,1%), Sarfun 500 SC (0,1%), Sportak 450 EC (0,05%), Sportak Alpha 380 EC (0,05%) lub Topsin M 500 SC (0,1%).
Rany powstałe po usunięciu pędów najlepiej smarować białą farbą emulsyjną z 2% dodatkiem jednego z podanych fungicydów.

Autor: dr Adam Wojdyła

Brak postów do wyświetlenia

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj

The reCAPTCHA verification period has expired. Please reload the page.