Drzewo roku 2000 – BRZOZA – część V – rozmnażanie wegetatywne

Autor: prof. dr hab. Mieczysław Czekalski

Archiwum Szkółkarstwa

W Polsce najczęściej rozmnaża się wegetatywnie odmiany brzozy brodawkowatej (Betula pendula), zwłaszcza 'Youngii’, ale także takie, jak: 'Purpurea’, 'Fastigiata’ czy 'Dalecarlica’. Bardzo rzadko praktykuje się sadzonkowanie lub okulizację, natomiast najpopularniejszą metodą jest szczepienie.

Szczepienie

Zabieg ten wykonuje się w szklarni zimą lub wiosną, w tunelu — wiosną, a w polu — w końcu maja. Dla odmian (wymienionych powyżej i innych) oraz dla niektórych gatunków obcego pochodzenia za podkładkę służy brzoza brodawkowata. Najlepsze wyniki daje szczepienie przez stosowanie, lecz ze względu na trudności z dopasowaniem jednakowej grubości komponentów (pędy brzóz przydatne na zrazy są cienkie) szczepi się także w klin oraz w szparę boczną.
– Szczepienie w szklarni. Wyrośnięte i dobrze ukorzenione podkładki (w pojemnikach) wnosi się do szklarni na mniej więcej 2 tygodnie przed szczepieniem. W tym okresie nie należy roślin podlewać (co najwyżej nawadniać skąpo), aby zapobiec późniejszemu „płaczowi”. Do szczepienia przystępuje się, gdy pąki podkładek zaczną się rozwijać. Zrazami mogą być silne, nierozgałęzione, 4–6-pąkowe odcinki pędów jednorocznych, dwu- lub trzyletnich. Powinny się one znajdować w stanie pełnego spoczynku (ścina się je w styczniu, lutym i przechowuje w chłodni w temperaturze 2°C). Przed szczepieniem zrazy zanurza się w roztworach środków grzybobójczych, np. zawierających kaptan (Captan 50 WP lub Kaptan zawiesinowy 50 WP — oba w stężeniu 2 g/l), benomyl (Benlate 50 WP — 0,5 g/l) lub metiram (Polyram Combi — 4 g/l). Miejsce szczepienia obwiązuje się elastyczną taśmą i zasmarowuje maścią ogrodniczą. Następnie szczepy należy zadołować w podłożu podgrzewanym do temperatury 16–17°C i utrzymywać wysoką wilgotność powietrza. Po dwóch tygodniach — gdy powstanie kalus — można rozpocząć wietrzenie szklarni. Jeżeli zabieg wykonuje się w nieogrzewanej szklarni lub w tunelu, szczepy należy przykryć folią. Wiosną usuwa się ją stopniowo i zaczyna obficiej podlewać rośliny. Wcześnie i systematycznie usuwa się też pędy wyrastające z podkładki.
– Szczepienie w polu. Zabieg ten wykonuje się podczas ciepłej i bezwietrznej pogody używając starszych podkładek. Aby nie dopuścić do zwiędnięcia zrazów, zawija się je w wilgotny materiał. Odmianę Younga i inne zwisające szczepi się na wysokości 1,5–2 m, a pozostałe — jak najniżej. Możliwe jest także otrzymanie odmian zwisających ze szczepienia wykonywanego nisko, ale produkcja takich drzew trwa dłużej.
Gatunki i odmiany produkowane w polu w formie piennej sadzi się w szkółce w rozstawie 80–90 cm x 40 cm, najlepiej wczesną wiosną, przed rozpoczęciem wegetacji. Brzozy szczepione w pojemnikach wynosi się, po zahartowaniu, ze szklarni lub tunelu i ustawia w szkółce. Młode drzewka przywiązuje się do palików bambusowych lub do rozciągniętych drutów. Gotowe do sprzedaży rośliny uzyskuje się po 2–3(4) latach. Okazy produkowane w szkółce gruntowej należy ekspediować z zabezpieczoną bryłą korzeniową.

Sadzonki

– Sadzonki zielne. Tym sposobem można rozmnażać różne gatunki i odmiany (np. 'Youngii’) brzóz, lecz najczęściej stosuje się go dla tych słabo rosnących, np. brzozy karłowej (B. nana) i niskiej (B. humilis). Sadzonki tych dwóch gatunków sporządza się w pierwszej połowie czerwca. Na ich dolnym końcu wykonuje się jednostronne nacięcie i traktuje preparatem przyspieszającym tworzenie korzeni, np. Ukorzeniaczem A (0,3% IBA) lub AB (zawierającym 0,3% NAA oraz 0,05% IBA) — w zamgławianej szklarni lub w tunelu foliowym sadzonki ukorzeniają się po kilku tygodniach.
W doświadczeniach sadzonki brzozy brodawkowatej, długości 15–18 cm, cięte na przełomie maja i czerwca oraz traktowane IBA (0,8%, w formie proszkowej), ukorzeniały się w zamgławianej szklarni w dużym procencie. Podłożem była mieszanka torfu i perlitu. Po ukorzenieniu młode rośliny pozostawały w szklarni w temperaturze 0°C. Zainicjowaniu ich wzrostu po ukorzenieniu sprzyjało doświetlanie.
Brzozę papierową (B. papiryfera) rozmnażano z sadzonek pozbawionych pąka wierzchołkowego i traktowanych IBA (roztwór o stężeniu 0,2% lub w formie pudru o stężeniu 0,8%). Po12 dniach od umieszczenia w podłożu (mieszanka torfu i piasku) ukorzeniło się 90–100% sadzonek. Dalszy wzrost młodych roślin przyspieszał 16-godzinny dzień, zmienna temperatura (25°C dniem i 18°C w nocy), dobra wymiana powietrza oraz odpowiednia jego wilgotność, a także nawożenie. Tak uprawiane brzozy tego gatunku, zwykle po trzech, a czasami już po dwóch latach mają białą korę.
Sadzonki brzozy Maksymowicza (B. maximowicziana) sporządzane na początku lipca i traktowane IBA (1%), po 9 tygodniach ukorzeniały się w 50% wytwarzając obfity system korzeniowy (sadzonki kontrolne ukorzeniły się w 30%, a powstawanie korzeni hamował NAA). Ukorzeniały się również sadzonki brzozy żółtej (B. alleghaniensis), cięte od maja do lipca oraz brzozy pożytecznej (B. utilis var. jacquemontii) sporządzane w połowie sierpnia. Tym sposobem rozmnożono także brzozę białą chińską (B. albosinensis), odmianę japońską i syczuańską brzozy szerokolistnej (B. platyphylla var. japonica oraz var. szechuanica), brzozę topololistną (B. populifolia), mandżurską (B. mandshurica), omszoną (B. pubescens) oraz kilka innych, rzadko uprawianych.
Dość dużo doświadczeń wykonano także z rozmnażaniem tą metodą brzozy nadrzecznej (B. nigra) i jej odmiany 'Heritage’ (fot. 1). Sadzonki tej ostatniej, sporządzane w czerwcu, lipcu, traktowane IBA (0,1%), dobrze ukorzeniały się w zamgławianej szklarni, w podłożu z torfu i perlitu. W 90%, po 6 tygodniach, korzenie wytwarzały te cięte z dolnej (bazalnej) części pędów, których dolny koniec (z nacięciem bocznym) zanurzano w preparacie Benlate (2%, rozprowadzony w talku). Traktowane tak samo sadzonki wierzchołkowe ukorzeniały się w 60%. Ukorzenione sadzonki bazalne kontynuowały wzrost, a wierzchołkowe nie. Natomiast te ostatnie traktowane auksyną ukorzeniały się znacznie lepiej niż bazalne (traktowane tak samo). W obydwóch przypadkach sadzonki, pobrane z 13-letnich drzew matecznych, miały długość 15 cm oraz usunięte dolne liście. Sadzonki umieszczano w zamgławianej szklarni, w podłożu (torf z piaskiem) o temperaturze 21°C.

FOT. 1. SADZONKI BRZOZY BRODAWKOWATEJ 'HERITAGE’ W DWA TYGODNIE PO SADZONKOWANIU (AMERYKAŃSKA SZKÓŁKA HERITAGE SEEDLINGS)

– Sadzonki zdrewniałe. Znane są próby rozmnażania tym sposobem brzóz w szklarni. Uzyskiwano 40% ukorzenionych sadzonek. Za kontynuowaniem doświadczeń w tym zakresie przemawia znajdowanie korzeni przybyszowych w dziuplach drzew brzozy brodawkowatej.

Kultury tkankowe

Za pomocą kultur tkankowych (in vitro) rozmnożono m.in. brzozy: żółtą, papierową, szerokolistną i brodawkowatą. Jako eksplantaty służyły pąki pachwinowe, wierzchołki pędów oraz węzły. W Stanach Zjednoczonych, w stanie Oregon, na dużą skalę rozmnażana jest w ten sposób odmiana strzępolistna (’Dalecarlica’) brzozy brodawkowatej.

Inne sposoby

Amatorsko można rozmnażać brzozy przez odkłady: pionowe (kopczykowanie), płaskie i powietrzne. Młode pędy traktowane auksynami (zwłaszcza IBA) stosunkowo szybko wytwarzają korzenie. W lesie można czasami znaleźć nawet grube ukorzenione pędy (pnie) brzozy brodawkowatej, jeżeli przez dłuższy czas rosły one poziomo — wskutek uszkodzeń mechanicznych — i dotykały gleby (fot. 2).

FOT. 2. UKORZENIONY PIEŃ BRZOZY BRODAWKOWATEJ ROSNĄCY POZIOMO, TUŻ NAD GLEBĄ

 

 

Brak postów do wyświetlenia

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj

The reCAPTCHA verification period has expired. Please reload the page.