Przedstawione poniżej krzewy i byliny mają w Polsce stosunkowo niewielkie znaczenie — ich zastosowanie na terenach zieleni jest ograniczone, głównie ze względu na klimat. Najłatwiej napotkać te rośliny w cieplejszych rejonach zachodniej Polski, ale mogą być także uprawiane na osłoniętych stanowiskach w innych częściach kraju. Warto przy tym podkreślić, że gatunki te znoszą nasze warunki klimatyczne nie gorzej niż całkiem popularne w Polsce wrzosy, wrzośce, szczodrzeńce, ogniki.
– Budleja Davida (Buddleja davidii) nazywana bywa motylim krzewem lub bzem letnim. Jest krzewem dorastającym u nas do wysokości 3 m. Budleje są bardzo dekoracyjne, o ładnym pokroju i kwiatach zebranych w długie wiechy, które pojawiają się w drugiej połowie lata. W surowe zimy rośliny te wymarzają, dlatego nasady pędów należy obsypywać ziemią lub okrywać ściółką.
Istnieje wiele odmian tego gatunku. Do bardziej znanych należą: 'Black Knight’ (kwiaty czarnofioletowe — fot. 1), 'Border Beauty’ (ciemnofioletowa), 'Dart’s Ornamental White’ (biała), 'Dart’s Purple Rain’ (czerwonofioletowa, końce pędów z kwiatostanami przewieszają się), 'Empire Blue’ (fioletowoniebieska), 'Ile de France’ (lilaróżowa), 'Pink Delight’ (jasnoróżowa), 'Royal Red’ (purpurowoczerwona), 'White Cloud’ (kwiaty białe w małych wiechach), 'White Profusion’ (duże, białe wiechy).
Budleja bardzo łatwo rozmnaża się z sadzonek zielnych pobieranych pod koniec maja i na początku czerwca. Ukorzeniają się one w krótkim czasie i w wysokim procencie. Sadzonki przez zimę powinno się przetrzymywać w chłodni lub zimnej szklarni, a wiosną przesadzić do większych pojemników — jesienią rośliny będą gotowe do sprzedaży.
– Dereń kanadyjski (Cornus canadensis). Jest byliną okrywową osiągającą wysokość 10–20 cm (fot. 2). Ma ładne, eliptyczne liście osadzone w dwóch, trzech parach na końcach pędów. Niepozorne kwiaty, zebrane w główkowate kwiatostany na szczytach pędów, otoczone są czterema białymi, ozdobnymi przysadkami. Dereń kanadyjski rozrasta się przy pomocy podziemnych pędów. Jest bardzo dekoracyjny i oryginalny.
– Ketmia syryjska (Hibiscus syriacus). Jest krzewem osiągającym u nas wysokość około 3 m (w ojczyźnie 5–6 m). Okazałe kwiaty fioletowej barwy (rzadziej białe) pojawiają się pod koniec lata (fot. 3). Ketmia, szczególnie w młodym wieku, jest wrażliwa na mróz. W uprawie wymaga żyznej, przepuszczalnej gleby i osłoniętego stanowiska.
Jest łatwa do rozmnożenia z nasion. Należy je zbierać późną jesienią i przechowywać przez zimę na sucho, a następnie wiosną wysiać do inspektu lub skrzynek w szklarni. Po 3–4 latach uprawy rośliny nadają się do sprzedaży. Do tego czasu zimy powinny spędzać w chłodnych pomieszczeniach (temp. około 0oC). Przez pierwsze lata uprawy w gruncie ketmie wymagają też okrywania na zimę.
– Pełnokrężnik różnobarwny (Holodiscus discolor) to krzew z rodziny różowatych (Rosaceae), który dorasta do około 3 m wysokości. Kwiaty pojawiają się w drugiej połowie czerwca, są kremowobiałe, drobne, ale liczne, zebrane w duże, przewisające wiechy (fot. 4). Pełnokrężnik jest odporny na mróz i bardzo dekoracyjny podczas kwitnienia. Można go rozmnażać z nasion, które powinny być wysiane zaraz po zbiorze. Kiełkują wówczas wiosną w zadowalającym procencie. Jeżeli siew będzie spóźniony, nasiona przeleżą do następnej wiosny. Pełnokrężnik można też rozmnażać z sadzonek zielnych. Sporządza się je w czerwcu i umieszcza w podłożu z torfu i piasku lub torfu i perlitu. Zastosowanie ukorzeniacza znacznie poprawia wyniki.
– Roztrzeplin wiechowaty, mydleniec (Koelreuteria paniculata) w Chinach jest drzewem dorastającym do 18 m, u nas ma pokrój krzewu o wysokości do 8 m. Liście ma duże, długości 30–40 cm, nieparzystopierzaste, jesienią żółte i pomarańczowe. Złotożółte wiechy, długości do 40 cm, pojawiają się na przełomie lipca i sierpnia (fot. 5). Owocem jest torebka, która po dojrzeniu pęka.
Wymaga żyznej gleby, słonecznego i osłoniętego stanowiska. Na zimę młode okazy trzeba okrywać, starsze w Polsce centralnej i wschodniej mogą być uszkadzane w surowe zimy.
Gatunek ten bardzo łatwo rozmnaża się z nasion. Dojrzałe, tegoroczne nasiona, po stratyfikacji, sieje się wiosną niezbyt gęsto do skrzynek w szklarni. Siewki pikuje się w maju do pojemników lub wprost do gruntu. Na zimę należy młode rośliny dobrze zabezpieczyć w szkółce lub zimować w chłodni.
– Neillia affinis. Ten krzew, z rodziny różowatych, dorasta do wysokości 1,5 m. Liście ma ciemnozielone, trójklapowe, nagie, z przylistkami u nasady ogonka liściowego. Różowe kwiaty pojawiają się na przełomie maja i czerwca (fot. 6). Gatunek ten wymaga przepuszczalnej, nie za ubogiej gleby, a także osłoniętego i słonecznego stanowiska oraz lekkiego okrycia na zimę.
Neillia łatwo się rozmnaża przez sadzonki zielne pobierane pod koniec maja i w czerwcu. Po zastosowaniu ukorzeniacza przyjmują się w wysokim procencie.
– Piwonia krzewiasta (Paeonia suffruticosa). Krzew ten dorasta do wysokości 1,5–2 m. Ma pierzasto-złożone liście i duże ( 15—20 cm), piękne kwiaty: białe, fioletowe lub różowe (fot. 7). Rośliny wymagają żyznej, przepuszczalnej gleby, stanowiska lekko ocienionego i osłoniętego.
Rozmnażanie piwoni krzewiastych jest dość trudne. Rozmnaża się je z nasion zbieranych jesienią i poddawanych rocznej stratyfikacji lub przez szczepienie. Krzewy otrzymane tym pierwszym sposobem zakwitają nie wcześniej niż po pięciu latach uprawy. Konieczne jest okrywanie młodych roślin na zimę.
– Perovskia atriplicifolia. Jest to krzew należący do rodziny wargowych, dorastający do wysokości 1–1,5 m. Liście ma małe, wąskie, długości około 5 cm, lekko powcinane i — podobnie jak pędy — gęsto, srebrzyście owłosione. Kwiaty są drobne, niebieskofioletowe, zebrane w duże, luźne wiechy długości do 50 cm. Pojawiają się w końcu lata i na początku jesieni. Znana jest odmiana Blue Spire, o większych wiechach i ciemniejszych kwiatach (fot. 8). W uprawie perowskia nie sprawia kłopotu — poza tym, że może przemarzać (jeżeli się ją okryje, szybko odrośnie). Jest odporna na suszę, a nawet sprzyjają jej gleby dobrze zdrenowane, piaszczyste oraz stanowisko w pełnym słońcu, ale osłonięte od zimowych wiatrów.
Krzew ten bardzo łatwo się rozmnaża — przez sadzonki zielne pobierane w czerwcu. Ukorzenia się w krótkim czasie i w wysokim procencie. W zbyt wilgotnym podłożu łatwo go jednak poraża szara pleśń i gnije jego nasada.
