Gatunki i odmiany hortensji

Autor: dr Bożena Matysiak

Rodzaj Hydrangea, czyli hortensja, należy do grupy najbardziej zróżnicowanych roślin ogrodniczych i obejmuje 37 gatunków oraz 17 podgatunków. Jednak tylko nieliczne — ze względu na odporność na mróz — nadają się do uprawy w Polsce.

– H o r t e n s j a b u k i e t o w a (Hydrangea paniculata) w naturalnych warunkach występuje na Dalekim Wschodzie, od południowo-wschodnich Chin po Japonię i Sachalin. Ten gatunek hortensji odznacza się dużą odpornością na mróz. W badaniach ISK w Skierniewicach pąki wegetatywne odmian 'Grandiflora’, 'Kyushu’ i 'Tardiva’ uszkadzane były dopiero w temperaturze poniżej –32oC (nieco mniej odporna była 'Pink Diamond’, której pąki przemarzały w temperaturze poniżej –28oC).
Rośliny wytwarzają pąki kwiatowe na tegorocznych pędach. Kwitną bardzo długo, późnym latem. W Polsce najpopularniejszą odmianą jest 'Grandiflora’ o dużych, białych (różowieją w miarę przekwitania), wiechowatych kwiatostanach (fot.1), w których prawie wszystkie kwiaty są płonne (sterylne).

Hortensja bukietowa 'Grandiflora'
Fot. 1. Hortensja bukietowa 'Grandiflora’

Rośliny wyglądają niezwykle dekoracyjnie, gdy prowadzone są w formie drzewkowatej. W ostatnich latach wprowadzono do produkcji wiele atrakcyjnych odmian tego gatunku, a większość z nich wyhodowało małżeństwo De Belder z Belgii. Jedną z najlepszych odmian jest 'Unique’ o wyjątkowo dużych „płatkach” (kwiatach płonnych). 'Kyushu’ jest wcześnie kwitnącym krzewem o czysto białych kwiatach płonnych, porozrzucanych na długich wiechach pośród drobnych kwiatów płodnych, co sprawia wrażenie koronkowego kwiatostanu (patrz „Szkółkarstwo” 4/2000). Podobnie wygląda odmiana 'Tardiva’ (fot. 2), ale kwitnie nieco później.

Hortensja bukietowa 'Tardiva'
Fot. 2. Hortensja bukietowa 'Tardiva’

Ciekawa jest również 'Pink Diamond’ o długich wiechach oraz dużych, zaróżowionych kwiatach płonnych (fot. 3). Nazwy dwóch odmian — 'Brussels Lace’ oraz 'Burgundy Lace’ — inspirowane są natomiast słynnymi belgijskimi koronkami. Pierwsza z tych kreacji ma „koronkowe” kwiatostany z nielicznymi kwiatami płonnymi, które jesienią zmieniają barwę na burgundoworóżową. Z kolei 'Burgundy Lace’ ma długie i wąskie kwiatostany, z wieloma zielonkawymi kwiatami płonnymi przebarwiającymi się na kolor burgundowy.

Hortensja bukietowa 'Pink Diamond'
Fot. 3. Hortensja bukietowa 'Pink Diamond’

– H o r t e n s j a d ę b o l i s t n a (H. quercifolia) to gatunek, który od niedawna pojawił się w produkcji w polskich szkółkach. Rośliny pochodzą z południowo-wschodnich regionów Stanów Zjednoczonych. Ponieważ nie są wystarczająco odporne na mróz, podczas surowych zim mogą przemarzać do granicy śniegu, ale na wiosnę zwykle silnie odrastają. W naszym klimacie kwitnienie tej hortensji jest zawodne (stożkowate kwiatostany pojawiają się w lipcu i sierpniu), ale krzewy są dekoracyjne ze względu na niespotykany kształt liści (jak wskazuje nazwa, przypominają liście dębu — fot. 4), które jesienią przebarwiają się na czerwono.

Hortensja dębolistna
Fot. 4. Hortensja dębolistna

W Stanach Zjednoczonych popularne są odmiany tego gatunku o bardziej dekoracyjnych kwiatostanach — 'Snowflake’ oraz 'Snow Queen’. Nowa, holenderska odmiana tego krzewu — 'Hovaria’ — wytwarza kremowobiałe, podwójne kwiaty płonne, o zwiększonej liczbie płatków i bywa oferowana również jako roślina doniczkowa do sezonowych dekoracji (fot. 5).

Hortensja dębolistna 'Hovaria'
Fot. 5. Hortensja dębolistna 'Hovaria’

– H o r t e n s j a k r z a c z a s t a (H. arborescens) pochodzi ze wschodu Stanów Zjednoczonych. Ten gatunek jest w pełni odporny na mróz (z badań prowadzonych w ISK wynika, że pąki wegetatywne przemarzają dopiero w temperaturze –32oC). Rośliny zawiązują pąki kwiatowe na tegorocznych pędach i kwitną niezawodnie co roku w połowie lata. Krzewy osiągają 1–2 m wysokości.
Najatrakcyjniejszymi odmianami są 'Annabelle’ oraz 'Grandiflora’, podobne do siebie i często mylone. 'Annabelle’ wytwarza bardzo duże (do 20–30 cm średnicy), idealnie symetryczne, kuliste, kwiatostany (fot. 6). U 'Grandiflory’ są one mniej regularne. Kwiatostany 'Annabelle’ są okazałe, ciężkie, a pędy często wyginają się łukowato pod ich ciężarem. Wszystkie kwiaty są płonne, białe. Podobne kwiatostany, ale owłosioną dolną stronę liści ma podgatunek H. arborescens subsp. discolor. Liście innego podgatunku — H. arborescens subsp. radiata są z kolei śnieżnobiałe od spodu. Obecnie prowadzone są prace hodowlane zmierzające do uzyskania mieszańców międzygatunkowych pomiędzy hortensją krzaczastą i ogrodową, które charakteryzowałyby się dużą odpornością na mróz, niezawodnym kwitnieniem oraz interesującymi kwiatami.

Hortensja krzaczasta 'Annabelle'
Fot. 6. Hortensja krzaczasta 'Annabelle’

– H o r t e n s j a m i ę k k o w ł o s a (H. heteromalla) pochodzi z Chin oraz Himalajów. Ten mało znany gatunek odznacza się dużą odpornością na mróz (wytrzymuje spadek temperatury do –30oC). Rośnie w formie krzewu lub małego drzewa (do 5 m wysokości i 3 m szerokości). Wytwarza owalne, ciemnozielone liście, które jesienią zmieniają barwę na żółtą. Kwiatostany są szerokie, płaskie i luźne. Białe, płonne kwiaty pojawiają się w połowie lata i z upływem czasu przebarwiają się na ciemnoróżowo lub pomarańczowobrązowo. Rośliny kwitną wcześniej niż hortensje bukietowe i, podobnie jak hortensje krzaczaste, wytwarzają pąki generatywne na tegorocznych pędach (kwitną więc niezawodnie każdego roku). Dodatkową ozdobą u tego gatunku jest kora, która łuszczy się na starszych roślinach.
Interesującymi odmianami są 'Nepal Beauty’, o krwistoczerwonych ogonkach i czerwonawych liściach, oraz 'Bretschneideri’, o szerokich kwiatostanach z zielonkawobiałymi kwiatami płonnymi, z wiekiem zmieniającymi barwę na ciemnoróżową.

– H o r t e n s j a o g r o d o w a (H. macrophylla) to najbardziej znany gatunek z rodzaju Hydrangea, pochodzący z Japonii i Korei, reprezentowany przez setki odmian, które często trudno rozróżnić. Krzewy charakteryzują się umiarkowaną odpornością na mróz i bardzo dobrze rosną w klimacie morskim, o dużej wilgotności powietrza oraz niezbyt intensywnym nasłonecznieniu. Hortensje ogrodowe mogą mieć kwiatostany wypukłe i gęste, składające się głównie z kwiatów płonnych, lub płaskie i luźne — z małymi kwiatami płodnymi w środku i dużymi płonnymi na obrzeżu. Barwa kwiatów zależy od odmiany oraz dostępności jonów glinu w podłożu. Niskie pH gleby sprzyja uwalnianiu tych jonów, na skutek czego kwiaty wybarwiają się na niebiesko (fot. 7).

Hortensja ogrodowa - roślinie o niebieskich kwiatach dostarczono ałunu
Fot. 7. Hortensja ogrodowa – roślinie o niebieskich kwiatach dostarczono ałunu

Gdy gleba ma wysokie pH, a fosforany z roztworu glebowego wiążą jony glinu, kwiaty stają się różowe. Barwa niektórych odmian jest bardziej stabilna. Producenci hortensji mają często problemy z uzyskaniem kwiatów niebieskich. Zdarza się to nawet przy niskim pH, ponieważ w podłożach torfowych, używanych do uprawy tych roślin, brakuje glinu, a ponadto rośliny nawożone są fosforem. Dlatego w celu uzyskania barwy niebieskiej trzeba dostarczyć do podłoża glinu, a ograniczyć nawożenie fosforem. Roślinom można podawać ałun (siarczan glinowo-potasowy) w dawce 5–7 g na pojemnik, dwukrotnie w ciągu uprawy, lub co tydzień podlewać je roztworem ałunu w stężeniu 0,3%. Kolor kwiatów można zmienić jedynie u odmian o barwnych kwiatach płonnych, które zawierają antocyjany. Nie nadają się natomiast do tego celu odmiany białe.
Hortensja ogrodowa tworzy latem pąki kwiatowe, z których po przezimowaniu, w następnym roku rozwijają się kwiaty. Z tego względu rośliny nie zawsze kwitną, gdyż pąki kwiatowe uszkadzane bywają przez wczesnojesienne mrozy lub wiosenne przymrozki oraz podczas przycinania krzewów na wiosnę. W Stanach Zjednoczonych popularne są ostatnio odmiany 'All Summer Beauty’ oraz 'Vindool’ (DOOLEYTM), które kwitną każdego roku, gdyż mają zdolność do tworzenia pąków kwiatowych wiosną oraz zawiązywania ich u podstawy pędów, na granicy z podłożem (co sprawia, że są mniej narażone na uszkodzenia mrozowe).
Ostatnio modne stają się też odmiany o niskim i zwartym pokroju. Popularne są m.in. 'Pia’, o intensywnie różowych kwiatach, 'Masja’, o atrakcyjnych, ciemnych, błyszczących liściach i czerwonych kwiatach, oraz — jedna z najmniejszych odmian — 'Hornli’, o kwiatach pomarańczowoczerwonych.
Wyjątkowo dekoracyjne są cztery kolejne odmiany. 'Nigra’ ma różowe kwiaty i atrakcyjne, czarne pędy. 'Ayesha’, nazywana też „srebrnym pantofelkiem”, wytwarza kwiaty koloru srebrnego wpadającego w róż lub błękit oraz duże, błyszczące liście. 'Domotoi’ (kreacja japońska o pełnych kwiatach) ma wypukłe, nieregularne kwiatostany oraz niebieskie lub różowe płatki, a 'Hanabi’ (też pochodząca z Japonii) — płaskie kwiatostany o podwójnych, długich płatkach (fot. 8). Ta ostatnia odmiana wyjątkowo długo kwitnie.

Hortensja ogrodowa 'Hanabi'
Fot. 8. Hortensja ogrodowa 'Hanabi’

Najczęściej spotykane hortensje ogrodowe mają wypukłe i duże kwiatostany, jak u 'Bouquet Rose’, najbardziej popularnej odmiany w Polsce. Rzadziej spotyka się na naszym rynku kreacje o delikatniejszych, płaskich kwiatostanach. 'Blue Wave’ jest krzewem silnie rosnącym, o dużych tego typu kwiatostanach z otoczką niebieskich kwiatów płonnych. Najpiękniejsze hortensje o płaskich kwiatostanach należą do serii zwanej popularnie Teller. Kwiatostany są w tym przypadku niezwykle duże, a kwiaty mają czyste, intensywne kolory. Odmiany te wyselekcjonowano w Szwajcarii i nazwano 'Teller Rot’ (syn. 'Teller Red’), 'Libelle’ (syn. 'Teller White’) oraz 'Teller Rosa’ (syn. 'Teller Pink’). Jednakże niektóre z nich nie są wystarczająco odporne na mróz i nie zawsze będą się sprawdzały w polskich ogrodach.
Niezwykle ciekawe są odmiany o dwubarwnych liściach (przypominają funkie o przebarwionych brzegach liści), choć ich kwitnienie często może być zawodne. Odmiana 'Maculata’ (syn. 'Variegata’) ma niebieskozielone liście z kremową obwódką. 'Lemon Wave’, podobnie jak 'Quadricolor’, ma zielone liście z żółtymi, kremowymi i białymi plamami lub obwódkami.

– H o r t e n s j a p i ł k o w a n a (H. serrata, syn. H. macrophylla subsp. serrata) pochodzi z górzystych rejonów Japonii oraz Korei i z tego powodu jest bardziej odporna na mróz niż hortensja ogrodowa. H. serrata tworzy ponadto mniejsze krzewy, ale bardziej rozgałęzione. Rośliny mają płaskie, luźne kwiatostany (fot. 9). Jesienią liście (o wyraźnie ząbkowanych brzegach) często zmieniają barwę na czerwoną, czego nie spotyka się u gatunku H. macrophylla.

Hortensja piłkowana 'Spreading Beauty'
Fot. 9. Hortensja piłkowana 'Spreading Beauty’

Najpopularniejszymi odmianami hortensji piłkowanej są 'Blue Bird’ i 'Blue Wave’, o niebieskich „płatkach” (kwiatach płonnych), oraz 'Coerulea Lace’, która kwitnie niezawodnie w każdym roku, a jesienią przebarwia liście na intensywnie czerwony kolor.

– H o r t e n s j a p n ą c a (H. anomala subsp. petiolaris) pochodzi ze wschodniej Azji i dość dobrze znosi niską temperaturę. Ten gatunek jest pnączem (fot. 10), wspinającym się wysoko (nawet do 25 m) za pomocą czepnych korzeni przybyszowych.

Hortensja pnąca
Fot. 10. Hortensja pnąca

Dekoracyjne liście są błyszczące, ciemnozielone i mają sercowaty kształt. Białe, „koronkowe” kwiatostany (do 25 cm średnicy) pojawiają się wczesnym latem. Najczęściej uprawiany jest gatunek, ale wyselekcjonowano również ciekawe odmiany — np. 'Skylands Giant’, o bardzo dużych kwiatostanach, oraz 'Cordifolia’, o drobnych liściach.

Autor: dr Bożena Matysiak

Brak postów do wyświetlenia

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj

The reCAPTCHA verification period has expired. Please reload the page.