Szkodniki olszy

Autor: dr Grażyna Soika, prof. dr hab. Gabriel Łabanowski

Szpeciele

Kolbowiec olchowy (Eriophyes laevis) występuje na różnych gatunkach olsz, ale głównie na olszy czarnej (Alnus glutinosa). Żeruje na liściach, w czego wyniku tworzą się na górnej stronie blaszki liściowej brodawkowate wyrośla wysokości 2–3 mm z otworem na dolnej stronie liścia. Wyrośla te początkowo są jasnozielone, potem czerwienieją (fot. 1), a w drugiej połowie lipca, gdy opuszczą je roztocze — brązowieją. Opanowane liście już na początku września żółkną i opadają. Czasami na jednym liściu tworzy się kilkadziesiąt wyrośli i wówczas następuje wyraźne jego zniekształcenie.

WYROŚLA – OBJAWY ŻEROWANIA KLBOWCA OLCHOWEGO
FOT. 1. WYROŚLA – OBJAWY ŻEROWANIA KLBOWCA OLCHOWEGO

Samice są kształtu robakowatego, długości 0,16 mm, letnie (protogynne) — żółtawe, a przystosowane do zimowania (deutogynne) — ciemnoczerwone. Zimują te drugie w szczelinach kory, gdzie przebywają od połowy lipca do połowy kwietnia. Ze spoczynku wychodzą około połowy kwietnia i wędrują na liście, gdzie w ciągu 10–12 dni od początku żerowania tworzą się wyrośla, do których samice składają jaja (jedna samica — średnio 21 sztuk). Rozwój I pokolenia trwa 35 dni i kończy się 15–20 czerwca. Osobniki dorosłe II pokolenia pojawiają się w połowie lipca.

  • Pilśniowiec olchowy (Aceria brevitarsus) występuje na różnych gatunkach olsz, ale głównie na olszy czarnej. Roztocze żerują na dolnej stronie liści, czego efektem jest tworzenie się pilśni w postaci srebrzystych plam (fot. 2).W obrębie tych miejsc, ale na górnej stronie liści, powstają jaśniejsze uwypuklenia.

    Ciało samic ma kształt romboidalny, długości 0,16 mm.

PLAMY PILŚNI NA DOLNEJ STRONIE LIŚCIA OLSZY, NA KTÓREJ ŻEROWAŁ PILŚNIOWIEC OLCHOWY
FOT. 2. PLAMY PILŚNI NA DOLNEJ STRONIE LIŚCIA OLSZY, NA KTÓREJ ŻEROWAŁ PILŚNIOWIEC OLCHOWY
  • Kloszowiec olchowy (Eriophyes inangulis) występuje tylko na olszy czarnej. Pod wpływem jego żerowania w kątach nerwów, wzdłuż nerwu głównego, tworzą się kloszowate, małe uwypuklenia (fot. 3).

    Ciało samic ma kształt romboidalny, długości 0,23 mm.

Zwalczanie szpecieli. Szkodniki te należy zwalczać wczesną wiosną, w okresie wychodzenia samic z miejsc zimowania, zanim utworzą na liściach wyrośla lub pilśń. Do tego celu przydatne są preparaty roztoczobójcze, a ze względu na niską temperaturę otoczenia w tym okresie, głównie pyretroidy o właściwościach przędziorkobójczych (np. Talstar 100 EC  — 0,05%).

Mszyce

  • Zdobniczka podlistnoolchowa (Pterocallis alni) występuje pospolicie na olszy czarnej, rzadziej na olszy szarej (A. incana). Mszyce żerują pojedynczo lub w niewielkich skupieniach na dolnej stronie liści (fot. 4), powodując powstawanie żółtych plam. Dodatkowo zanieczyszczają roślinę rosą miodową, na której rozwijają się grzyby sadzakowe.
OSOBNIKI ZDOBNICZKI PODLISTNOOLCHOWEJ
FOT. 4. OSOBNIKI ZDOBNICZKI PODLISTNOOLCHOWEJ

Bezskrzydłe dzieworódki są długości 1,3–2 mm, żółtawobiałe do żółtawozielonych, ich czułki w miejscach łączenia się członów są czarno przebarwione. Samice jajorodne pojawiają się we wrześniu i składają jaja zimowe na pędy.

Zwalczanie. Wiosną, w okresie wylęgania się larw z jaj zimowych, drzewa należy opryskać jednym z preparatów zawierających olej parafinowy (np. Promanal 60 EC w stężeniu 2%) lub pyretroidem (np. Sumi-alpha 050 EC — 0,04%). W okresie wegetacji mszyce należy zwalczać preparatem układowym (np. Confidor 200 SL — 0,04% lub Mospilan 20 SP — 0,02%).

Pieniki

  • Pienik olszowiec (Aphrophora alni) występuje na różnych gatunkach drzew, między innymi na olszach i wierzbach. Osobniki dorosłe tego pluskwiaka są długości 8–9,5 mm, szarawobrązowe do oliwkowobrązowych, na przednich skrzydłach mają po dwie jasne plamy. Larwy (fot. 5) są szarawe do kremowobiałych, z wyraźną parą ciemnych kropek na głowie pomiędzy oczami. Zimują jaja. W kwietniu i maju wylęgają się larwy, które otaczają się spienioną śliną. Żerują one na szyjkach korzeniowych. Osobniki dorosłe pojawiają się na przełomie czerwca i lipca, i do jesieni przebywają na pędach nakłuwając tkankę oraz wysysając sok z łyka. W miejscach tych tworzą się pierścieniowate zgrubienia, nowe przyrosty są osłabione, często pędy się wyłamują. Samice składają jaja zimowe od lipca do października, na starych pędach, tuż nad ziemią.

Zwalczanie. Po wykryciu larw należy opryskać drzewa jednym z preparatów o działaniu żołądkowym (np. Sumithion Super 1000 EC — 0,075%).

LARWA PIENIKA OLSZOWCA
FOT. 5. LARWA PIENIKA OLSZOWCA

Koliszki

  • Miodówka olszowa (Psylla alni) występuje pospolicie na olszach. Larwy i osobniki dorosłe żerują pod osłoną kłaczkowatej wełny (fot. 6). Wskutek wysysania soków uszkodzone pędy mają zahamowany wzrost i zmniejszony turgor. Dodatkowo szkodnik ten wydala drobne krople rosy miodowej.
MIODÓWKA OLSZOWA NA PĘDZIE
FOT. 6. MIODÓWKA OLSZOWA NA PĘDZIE

Ciało osobników dorosłych wiosną jest jasnozielone, w miarę rozwoju staje się brązowe z czerwonymi plamkami (w jesieni). Skrzydła przednie samców mają długość 3,8–4,3 mm, a samic są nieco dłuższe (4,2–4,8 mm), jasne z ciemnymi żyłkami. Larwy są jasnozielone z czarnymi plamkami, czułki, nogi i zaczątki skrzydeł mają żółtawobrązowe do czarniawych.

Zimują jaja w szczelinach kory pędów. Larwy wylęgają się w okresie pękania pąków i żerują na młodych pędach. Często przemieszczają się na górną stronę liści lub wędrują wzdłuż pędów, a niekiedy spadają na ziemię. Rozwój larw kończy się w lecie. Osobniki dorosłe pojawiają się od czerwca lub lipca do października. Jesienią samice składają jaja zimowe. W ciągu roku rozwija się jedno pokolenie szkodnika.

Zwalczanie. Wiosną, w okresie wylęgania się larw z jaj zimowych, drzewa należy opryskać jednym z preparatów pyretroidowych (np. Fastac 100 EC — 0,015%).

Błonkówki

  • Zwiotka olszowa (Fenusa dohrnii) występuje pospolicie na olszach. Larwy żerują wewnątrz liści tworząc tzw. miny, które są pęcherzykowate, brązowe, dość duże, zlokalizowane między dwoma nerwami bocznymi (fot. 7). Najczęściej w jednym liściu jest kilkanaście min (efekt żerowania jednej larwy), w czego wyniku dochodzi do zniekształcenia blaszki liściowej, a często też — do opadania liści. Larwy żerują od lipca do października. Samice mają długość 3–4 mm, są czarne, błyszczące, z żółtobrązowymi nogami, mają 9-członowe czułki, nieco dłuższe od tułowia, a skrzydła silnie przydymione z czarną plamą. Osobniki dorosłe pojawiają się w maju lub czerwcu, a kolejnego pokolenia — w sierpniu. Larwy mają długość 8–10 mm, są żółte z ochrowożółtą głową i czarnymi oczami. Pomiędzy I parą nóg znajduje się czarna, duża tarczka, a pomiędzy II i III — mała, czarna kropka. Tarczki nie ma u larw ostatniego stadium. W ciągu roku rozwijają się dwa pokolenia.
EFEKTY ŻEROWANIA ZWIOTKI OLSZOWEJ
FOT. 7. EFEKTY ŻEROWANIA ZWIOTKI OLSZOWEJ
  • Zżernica olszowa (Heterarthrus vagans) na olszach występuje rzadziej od zwiotki olszowej. Larwy, podobnie jak zwiotki, żerują wewnątrz liścia tworząc „minę”. Osobniki dorosłe mają długość 3–5 mm. Ich czułki są 11–14-członowe, oczy bardzo duże; odwłok po stronie brzusznej jest pomarańczowożółty. Larwy mają długość do 10 mm, głowę brązową, przedplecze ciemnobrązowe, śródplecze z dwiema plamkami; na sternitach (segmentach ciała po stronie brzusznej) tułowia znajduje się charakterystyczny, ciemny rysunek, który znika po ostatnim linieniu (fot. 8). Larwy żerują od maja do października. Najliczniej występują w jesieni. W ciągu roku rozwijają się dwa pokolenia szkodnika.
LARWA (PO OSTATNIM LINIENIU) ZŻERNICY OLSZOWEJ
FOT. 8. LARWA (PO OSTATNIM LINIENIU) ZŻERNICY OLSZOWEJ

Zwalczanie. Po wykryciu pierwszych „min” na liściach należy opryskać drzewa jednym z preparatów wgłębnych o działaniu żołądkowym (np. Owadofos 540 EC — 0,15%).

Chrząszcze

  • Hurmak olchowiec (Agelastica alni) występuje powszechnie na różnych drzewach liściastych, ale głównie na olszach. Liście są uszkadzane zarówno przez larwy, jak i chrząszcze. Larwy żerują po obu stronach liści, zeskrobując początkowo miękisz, a później wygryzają nieregularne dziury pomiędzy większymi nerwami. Chrząszcze mają długość 6–8 mm, są ciemnoniebieskie, mają bardzo wypukłe pokrywy wystające poza ciało. Larwy, długości 10–11 mm, są czarne, cylindryczne (fot. 9).

    Samice składają beczułkowate jaja barwy żółtej w duże złoża na wyrośnięte liście. Larwy wylęgają się od czerwca do lipca i żerują przez mniej więcej 3 tygodnie. Po osiągnięciu dojrzałości spadają na ziemię i się przepoczwarczają. Po upływie 1–2 tygodni pojawiają się osobniki dorosłe, które po krótkim okresie żerowania na liściach schodzą do zimowych kryjówek. W ciągu roku rozwija się jedno pokolenie hurmaka.

LARWA HURMAKA OLCHOWCA
FOT. 9. LARWA HURMAKA OLCHOWCA

Zwalczanie. Wiosną, po wykryciu pierwszych chrząszczy, drzewa należy opryskać preparatem o działaniu kontaktowym, najlepiej z grupy pyretroidów (np. Fastac 100 EC — 0,015%).

  • Zwijacz brzozowiec (Deporaus betulae) występuje dość często na młodych brzozach, a także olszach i innych drzewach liściastych. Chrząszcz nacina blaszkę liściową w kształcie litery „S” po obu stronach nerwu głównego, a następnie część wierzchołkową więdnącego liścia zwija w rozszerzającą się ku końcowi tutkę, która zwisa na głównym nerwie liścia (fot. 10).

    Chrząszcze mają długość 2,5–4 mm, są czarne (bez metalicznego połysku), z prostokątnymi, głęboko punktowanymi pokrywami. Larwy mają długość 5–7 mm, są białawe.

    Zimują chrząszcze, które w II połowie kwietnia i w maju wznawiają aktywność. Od początku maja samice przystępują do składania jaj. Najpierw umieszczają jedno lub dwa na górnej stronie rozwijającego się liścia, a potem zwijają blaszkę liściową. Uszkodzony liść zasycha i tworzy kryjówkę dla larwy, która żeruje przez mniej więcej 3 miesiące. Po tym czasie larwy spadają na ziemię i w niej się przepoczwarczają. Chrząszcze żerują na liściach aż do września, a następnie schodzą do gleby na zimowanie. W ciągu roku występuje jedno pokolenie szkodnika.

KRYJÓWKA LARWY ZWIJACZA BRZOZOWCA
FOT. KRYJÓWKA LARWY ZWIJACZA BRZOZOWCA

Zwalczanie. W okresie pojawiania się chrząszczy należy opryskać drzewa preparatem o działaniu kontaktowym (np. Sumi-alpha 050 EC — 0,02%).

Muchówki

Miniarka brzozówka (Agromyza alnibetulae) występuje na brzozach i olszach. Larwy żerują w bardzo długiej, krętej, formowanej od górnej strony liścia „minie”, wewnątrz której znajduje się czarny kał ułożony w dwóch przerywanych rzędach (fot. 11). Osobniki dorosłe są szarawoczarne, o skrzydłach długości 2,2–2,5 mm. Larwy mają długość 2–3 mm, są barwy białawej do pomarańczowej. Żerują od czerwca do lipca, a kolejnego pokolenia — od sierpnia do września. Przepoczwarczają się w glebie. Muchówki pojawiają się w maju lub w czerwcu i od końca lipca do początku sierpnia. W ciągu roku rozwijają się dwa pokolenia szkodnika.

OBJAWY ŻEROWANIA MINIARKI BRZOZÓWKI
FOT. 11. OBJAWY ŻEROWANIA MINIARKI BRZOZÓWKI

Zwalczanie. Po wykryciu pierwszych „min” trzeba opryskać drzewa preparatem wgłębnym (np. Owadofos 540 EC — 0,15%).

Autor: dr Grażyna Soika, prof. dr hab. Gabriel Łabanowski

Brak postów do wyświetlenia

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj

The reCAPTCHA verification period has expired. Please reload the page.