Pomysłów na ogród jest całe mnóstwo. Rustykalny i nostalgiczny, nowoczesny, kolorowy i monochromatyczny. Pełen bioróżnorodności i minimalistyczny. Jednak jest jeszcze jeden kandydat do rozważenia i zainspirowania się. Ogród wieczorny. W tym artykule piszemy czym jest i jakie ma zalety. Podajemy też listę przykładowych roślin odpowiednich dla niego.
Zalew sztucznym światłem naszych miejscowości po zmroku zaczyna być problemem. Pomijając niezbędne oświetlenie ze względów bezpieczeństwa okazuje się, że świecimy za dużo i za mocno. To nam nie służy. Problemy z zaśnięciem i właściwym odpoczynkiem nocnym to tylko początek. I nie chodzi już tylko o tzw „niebieskie światło”.
Nadmiar światła szkodzi nie tylko ludziom. Okazuje się, że spada liczba wieczornych i nocnych zapylaczy. Czy to problem? Jeśli chcemy bioróżnorodności w swoim otoczeniu i przyrodzie, to tak.
Tymczasem nasze ogrody są wprost rozświetlone przez różnorakie źródła światła, często niepotrzebnie. A może by tak spróbować czegoś innego? Jeśli nie w całym ogrodzie to przynajmniej na jego części? Może by tak utworzyć ogród wieczorny bez sztucznego oświetlenia?
Ogród wieczorny, definicja
Ogród wieczorny to taki, którego estetyka uwidacznia się w świetle księżyca. Jest tak zaprojektowany, że na ciemniejszym tle roślinności kontrastują i są doskonale widoczne białe, kremowe lub inne jasne kwiaty, kora drzew, trawy, a nawet jasne przebarwienia liści.
Jednocześnie ogród wieczorny powinien mieć cechy ogrodu multisensorycznego. Powinien uruchamiać i stymulować inne zmysły: powonienia, dotyku, słuchu.
Oświetlony jedynie przez blask księżyca ogród powoduje, że inne zmysły stają się bardziej wyostrzone i zaczynamy zauważać to, co do tej pory było przed nimi ukryte lub choćby zamaskowane przez dominację zmysłu wzroku.
Z tego względu w ogrodzie wieczornym powinny rosnąć rośliny nie tylko w odpowiednich kolorach, ale też takie, które wieczorem i po zmroku uwalniają swój aromat i zapach.
Zadbajmy też o wrażenie dla naszych uszu. Niech rośliny szumią przy wieczornym wietrze, albo dodajmy dzwonki wietrzne. Plusk wody w oczku wodnym też będzie przyjemny i relaksujący. Ogród wieczorny często ma ścieżki wysypane żwirem, by jego delikatny, charakterystyczny chrzęst wzmagał doznania słuchowe.
Takie alejki to też stymulacja kolejnego zmysłu – dotyku. I jemu też można poświęcić uwagę projektując ogród wieczorny. Można wykonać ławkę ze starego drewna z wyraźnie zaznaczonymi i wyżłobionymi przez wodę i wiatr słojami. Można też wykonać ją z chropowatego kamienia, który w letnie wieczory zachowa na długo ciepło dnia, a za dnia przyjemny chłód nocy.
Ogród wieczorny. Jak to działa?
Ogród wieczorny swoje właściwości odkrywa przed nami po zmroku. Czyli w czasie, gdy najbardziej potrzebujemy wyciszenia, odpoczynku, relaksu po całym dniu aktywności, obowiązków, a nierzadko i stresu. Subtelne bodźce uspokajają nasz układ nerwowy, a półmrok przygotowuje nasz organizm na odpoczynek senny. Dzięki temu łatwiej zasypiamy a nocne godziny są lepiej wykorzystane na regenerację ciała i umysłu.
W koncepcji ogrodu wieczornego nie chodzi o to, by cały ogród nim był. Bardziej chodzi o to by choć część ogrodu była ogrodem wieczornym, gdzie nie dociera mocne sztuczne światło. To oczywiście jest możliwe tylko dla posiadaczy dużych ogrodów, ale i te mniejsze nie są bez szans. Czasem wystarczy kącik lub zaułek w ogrodzie z odpowiednimi nasadzeniami i miejsce do siedzenia. Po zgaszeniu oświetlenia ogrodowego, gdy już nasze oczy przyzwyczają się do półmroku, będziemy mogli podziwiać nasz ogród w zupełnie innym „świetle”.
Naprawdę małe ogrody można zaś zamieniać w ogrody wieczorne jeśli posadzimy w nich odpowiednią ilość roślin polecanych do takich założeń i zadbamy o białe elementy małej architektury lub choćby białe dekoracyjne akcenty. Wtedy możemy mieć ogród wieczorny na pstryknięcie… wyłącznika światła.
Świetliki w ogrodzie
Kto wie, może w mroku uda się nam wypatrzeć świetliki. Zwłaszcza jak stworzymy im dogodne warunki do zasiedlenia naszego ogrodu. I choć swoje świetliste tańce wykonują zaledwie w krótkim okresie najkrótszych nocy, to ich widok jest niezapomniany i robi wrażenie.
Zostawmy choćby skrawek ogrodu, by „zdziczał”. Świetliki lubią wysokie trawy, więc łąka kwietna jest ich sprzymierzeńcem. Tak samo wilgotne zarośla, więc i krzewy w sąsiedztwie oczka wodnego. Zrezygnujmy z pestycydów, które szkodzą też owadom zapylającym. No i gaśmy światło w ogrodzie. Świetliki potrzebują ciemności by móc się odnaleźć i rozpocząć nowy cykl życia. Co ciekawe ich larwy są bardzo pożyteczne. Są drapieżnikami, które zwalczają choćby ślimaki i pomory. Słyszy się też, że podobnie jak larwy motyli, żywią się też kleszczami.
Biały kolor jest królem
Nasz wzrok, który w dzień odpowiedzialny jest za przytłaczającą ilość przekazywanych nam informacji, może po zmroku odpocząć. Po zachodzie słońca kolory tracą na znaczeniu. Przestajemy je rozróżniać. Na plan pierwszy wysuwają się kontrasty. I dlatego rośliny o białych lub jasnych pastelowych barwach kwiatów są kluczowe w tworzeniu takiego ogrodu. Będą one przy delikatnym świetle księżyca niemal świeciły się kontrastując z ciemną zielenią. Pięknie kontrastować będą też rośliny o białych obrzeżach liści, a nawet biała kora drzew.
Biały kolor stosuje się też przy elementach architektury ogrodowej, np. pergoli czy kratownicy, po której wspinają się rośliny. To może też być biała altanka. Ścieżka w wieczornym ogrodzie może być usypana z jasnych kamieni lub mieć białe obrzeża.
Jakie rośliny ozdobne do ogrodu wieczornego?
Już można się domyśleć, że każda roślina, która wykształca białe lub jasnopastelowe kwiatostany będzie odpowiednia. Tak samo każda, która pachnie po zachodzie słońca. Nie zapominajmy też o tych szeleszczących na wietrze.
Drzewa
- Lipa srebrzysta (Tilia tomentosa)– dolna strona liści pokryta jest srebrzystym kutnerem,
kwiaty intensywnie, słodko pachną - Brzozy (Betula) – większość gatunków drzew z tego rodzaju ma dekoracyjną, białą korę.
Interesujące mogą być zwłaszcza: brzoza biała chińska (B. albosinensis) ‘Fascination’, brzoza pożyteczna (B. utilis) ‘Doorenbos’, brzoza ‘White Light’ czy brzoza brodawkowata (B. pendula) ‘Spider Alley’PBR - Świerk kłujący (Picea pungens) ‘The Blues’, ‘Glauca Globosa’, ‘Iseli Fastigiate’, ‘Kaibab’
- Jodła jednobarwna (Abies concolor) ‘Globe’, 'Archer’s Dwarf’
- Jodła szlachetna (Abies procera) ‘Glauca’, ‘Schembeck’
- Dąb burgundzki (Quercus cerris) ‘Variegata’ – odmiana o nieregularnych, białokremowych przebarwieniach, rośnie wolno, nadaje się do mniejszych ogrodów
Krzewy
- Jaśminowce (Philadelphus) – ich białe kwiaty urzekają zapachem. Z nowych odmian warto zwrócić uwagę na Illuminati Tower® i kolumnowym pokroju, Petite Perfume White, Pearls of Perfume
- Hortensje bukietowe (Hydrangea paniculata) – większość odmian tworzy białe lub zielonkawe, wiechowate kwiatostany, często bardzo okazałe, np. LITTLE LIME, LITTLE SPOOKY, MAGICAL CANDLE, MAGICAL MONT BLANC, PETITE STAR, PHANTM POLAR BEAR, SKYFALL, odmiany z kolekcji Living Creations®
- Hortensje drzewiaste (H. arborescens) ‘Annabelle’ i STRONG ANNABELLE
- Dereń kousa (Cornus kousa) ‘Milky Way’, ‘Nicole’
- Lilak pospolity (Syringa vulgaris) krzewy o charakterystycznym, miłym dla nosa zapachu
kwiatów. Wśród odmian biało kwitnących warto wymienić odmiany ‘Edith Cavell’, ‘Jan van Tol’, ‘Mme Lemoine’, ‘Mme Florent Stepman’ - Róże (Rosa) – wybór odmian jest ogromny, przykładowo podajemy te, które mają białe lub jasnoróżowe, pachnące kwiaty: SUSAN WILLIAMS-ELLIS®, ROMANTIC SILUETTA®,
ALINA®, UETERSENER KLOSTERROSE®, KOSMOS®, CLAIRE AUSTIN®,
DESDEMONA®, CONSTANZE MOZART®, WSPOMNIENIE LATA, IRINA®,
MEMOIRE® - Obiela (Exochorda) ‘The Bride’ – w czasie kwitnienia krzew ten jest obsypany śnieżnobiałymi, dużymi kwiatami
- Heptacodium chińskie (Heptacodium minicoides) – kwitnie w nietypowej porze – we
wrześniu i październiku, a jego białe kwiaty intensywnie pachną - Rokitnik pospolity (Hippophae rhamnoides) ‘Hikul’
Byliny i rośliny jednoroczne
- Piwonia (Paeonia) – białe kwiaty tworzą m.in. odmiany ‘Shirley Temple’, ‘Duchesse de
Nemours’, ‘Festiva Maxima’, ‘Bowl of Cream’, ‘Mother’s Choice’ - Floks wiechowaty (Phlox paniculata) – białymi kwiatostanami zdobią i urzekają zapachem, np. odmiany ‘David’, ‘Ice Cream’, ‘Pina Colada’, ‘Mike’s Favourite’, ‘White Admiral’, ‘Flame White’
- Ostróżka ogrodowa (Delphinium x cultorum) ‘Galahad’
- Łyszczec wiechowaty, syn. gipsówka wiechowata (Gypsophila paniculata) – kojarzony jako popularny dodatek do bukietów, świetnie sprawdza się jako bylina ogrodowa. Nadaje rabatom lekkości i zdobi drobnymi, białymi kwiatami. Dobrze znosi suszę. Popularną odmianą jest‘White Festival’
- Tawułka Arendsa (Astilbe x arendsii) ‘Blautschleier’
- Parzydło leśne (Aruncus dioicus)
- Czyściec wełnisty (Stachys byzantina)
- Lilie (Lilium), np. odmiany ‘Casablanca’, ‘Richmond’, ‘My Wedding’, ‘White Eyes’, ‘Guapa’, ‘Ariosto’
- Świecznica groniasta (Cimicifuga racemosa) – długie kwiatostany osadzone są na wysokich pędach kwiatostanowych, kwitnie w sierpnia do września przyciągając liczne owady zapylające. Ciekawe odmiany to: ‘White Pearl’, ‘James Compton’
- Hiacynt (Hyacinthus) ‘White Pearl’ – piękny, niepowtarzalny zapach kwiatów
- Naparstnica purpurowa (Digitalis purpurea) o białych kwiatach, np. ‘Dalmatian White’, ‘Dottie White’, ‘Dottie Cream’
- Starzec białawy (Senecio candicans) ANGEL WINGS – o dużych liściach pokrytych jasnosrebrzystym, aksamitnym kutnerem
- Funkie (Hosta) – wybór odmian tych bylin jest ogromny, do ogrodów wieczornych warto wybrać te o szarych liściach (np. ‘Big Mama’, ‘Blue Angel’, ‘Halcyon’, ‘Blue Mammoth’) lub o dużym udziale białych przebarwień na liściach, np. ‘Patriot’, ‘Firn Line’, ‘Fire and Ice’, ‘Great Expectations’, ‘Minuteman’)
- Mieczyk (Gladiolus), np. ‘White Prosperity’, ‘Fiorentina’, ‘Amsterdam’
- Lawenda wąskolistna (Lavandula angustifolia) ‘Edelweiss’, ‘Ellagance White’, ‘Aromatico Silver’, ‘Arctic Snow’ – odmiany o białych kwiatostanach i aromatycznie pachnących liściach
- Wieczornik damski (Hesperis matronalis) – wysoka bylina o fioletowych i różowych kwiatach, które szczególnie silnie pachną wieczorem
- Brugmansja (Brugmansia), bardziej znana pod nazwą bieluń datura
- Dziwaczek Jalapa (Mirabilis jalapa) – tworzy duże, pachnące kwiaty otwierające się wieczorem
- Barwinek pospolity (Vinca minor) ‘Gertrude’, ‘Evelyn’
- Rogownica kutnerowata (Cerastium tomentosum)
Nasza lista niech będzie inspiracją do dalszych, własnych poszukiwań.
Ogród wieczorny, podsumowanie
Bez względu na to czy ogród wieczorny przypadnie do gustu czy też nie, warto przemyśleć celowość nadmiernego oświetlania tych ogrodów, jakie mamy. Czy nam się to opłaca przy rosnących kosztach energii elektrycznej? Jeśli zaś koszty finansowe nie grają aż takiej roli, to warto mieć na uwadze i te poza finansowe. Jak na przykład nasze samopoczucie.
Oświetlenie ogrodu powinno być zaprojektowane tak, by minimalizować jego negatywne skutki. Nie powinno też być włączone przez całą noc, a jedynie, gdy faktycznie korzystamy z ogrodu. Można też wymienić źródła światła na takie o mniejszej mocy i cieplejszej barwie światła.
Zwolennicy rozświetlonych ogrodów na pewno przytoczą ważny argument: „Podświetlony ogród wygląda atrakcyjnie”. I jest to prawda. Światło i cień potrafi pięknie wydobyć piękno ogrodu. Jednak ogród wieczorny pokazuje, że światło nie jest niezbędne, by otaczająca nas roślinność zachwycała.
