Choinka to jeden z symboli Świąt Bożego narodzenia i element tradycji. W produkcji drzewek bożonarodzeniowych specjalizuje się szkółka Eko-Garten z Lipnicy Górnej, należąca do Barbary i Ryszarda Grzesików. Wprowadzono je do asortymentu na początku działalności (ponad 20 lat temu). Obecnie plantacja zajmuje powierzchnię ok. 20 ha. Warunki produkcji nie są łatwe – mocno rozdrobiona szkółka mieści się na wprawdzie malowniczym terenie Wiśnicko-Lipnickiego Parku Krajobrazowego, ale ukształtowanie jego powierzchni nie sprzyja pracom w gospodarstwie.
Choinki – najpopularniejsze jodły
Zdecydowaną większość produkowanych drzewek bożonarodzeniowych stanowią obecnie jodły – nawet 80%, a pozostałe to świerki – kłujący f. niebieska, kaukaski i serbski.
Niepodważalne atuty jodeł to: niekłujące, miękkie igły, które w większości nie opadają nawet po zaschnięciu.
To te drzewa są chętniej wybieraną choinką i dekoracją domu na święta niż dużo tańsze świerki. Najważniejszym gatunkiem w produkcji jest jodła kaukaska, która – zdaniem pana Ryszarda – jest najpiękniejszą wersją choinki.
Do jej zalet należy zaliczyć: ładny, szlachetny wygląd, atrakcyjną zieleń igieł, które są długie, cienkie, delikatne w dotyku, gęsto ułożone na pędzie oraz luźny pokrój, który pozwala na zawieszenie świątecznych ozdób – stwierdził producent.
Choinka to nie tylko jodła kaukaska
Wśród pozostałych gatunków w tej szkółce można znaleźć jodły: Frasera, balsamiczną, kalifornijską, koreańską oraz górską.
Jak zaznacza szkółkarz, każdy gatunek ma specyficzne wymagania i produkcja nie zawsze przebiega książkowo. Na przykład, jodła kalifornijska rośnie tylko na żyznej, przepuszczalnej glebie, górska – jest najbardziej wrażliwa na przymrozki, a kaukaska – wymaga dużo wilgoci w glebie, ale nie lubi mieć zalewanego systemu korzeniowego. W gospodarstwie podjęto też próby uprawy jodły szlachetnej, której pędy ze szczoteczkowato ułożonymi, długimi igłami są poszukiwanym materiałem florystycznym.
Nie mamy dużo tego gatunku w ofercie, bo niekoniecznie się u nas udaje – jego wzrost w pierwszych pięciu latach jest niestabilny i trudno znaleźć nam jednoznaczną przyczynę – poinformował R. Grzesik.
Choinki – zakładanie plantacji
Przez wiele lat materiał wyjściowy na plantacje stanowiła „młodzież” kupowana w szkółkach krajowych i zagranicznych. Z czasem zaczęto produkować młode rośliny we własnym zakresie. Roczne siewki sadzi się na zagony gruntowe (w osłoniętym miejscu). Tam rosną kolejne trzy lata – w tym czasie są dwukrotnie szkółkowane.
Plantację zakłada się z czteroletniego materiału, wiosną, gdy tylko można wjechać w pole – na przełomie marca i kwietnia. Rośliny sadzi się w rozstawie 1,2 m x 1,2 m. Ich pielęgnacja polega głównie na formowaniu pokroju i odchwaszczaniu plantacji. W razie długotrwałej suszy młode nasadzenia podlewa się za pomocą deszczowni szpulowej.
Produkcja roślin na górzystym terenie rodzi wiele problemów. To np. ograniczone wykorzystanie maszyn czy ostrożność co do stosowania nawozów czy używania glebogryzarki.
W wypadku naszych upraw stosowanie nawozów otoczkowanych mija się z celem, bo pozostałyby w obrębie bryły korzeniowej roślin do pierwszej ulewy, która wypłukałaby granule. Z powodu znacznej różnicy wysokości terenu nie używamy też glebogryzarki w nowych nasadzeniach – chwasty usuwamy ręcznie, aby nie zruszyć nadmiernie gleby, która wówczas spłynęłaby w razie intensywnych opadów w dół – wyjaśnił R. Grzesik.
Formowanie drzewek
Jedną z bardziej pracochłonnych czynności na plantacji choinek jest formowanie drzewek. Bez tego choinka nie przybierze atrakcyjnego kształtu. Tzw. cięcie korekcyjne przeprowadza się dwa razy do roku, po zakończeniu przez rośliny przyrostu, zależnie od wyglądu poszczególnych okazów. Odpowiedni kształt choinka uzyskuje,gdy skraca się pędy boczne, zazwyczaj tylko od zewnętrznej części korony, ewentualnie koryguje długość przyrostu ostatniego okółka. Ostatnie cięcie przeprowadza się rok przed planowaną sprzedażą, aby miejsca cięcia zostały zasłonięte młodymi przyrostami i choinka prezentowała się należycie.
W uprawie drzewek bożonarodzeniowych – zwłaszcza jodły Frasera – problemem bywa nadmierny wzrost przewodnika. Hamuje się go wówczas przez nacinanie (wiosną, najczęściej w maju) w kilku miejscach na głębokość 2 mm specjalnym urządzeniem wyposażonym w ostrza. Gałąź jest jednocześnie nacinana w trzech miejscach z jednej strony i w dwóch – z drugiej. Zabieg ten, mający na celu przerwanie części wiązek przewodzących, zaburza transport składników pokarmowych i wody do wierzchołka, a tym samym spowalnia jego wzrost.
Jak przyznaje szkółkarz, z większością problemów produkcyjnych można sobie poradzić. Bezsilni jesteśmy tylko w stosunku do przebiegu pogody, zwłaszcza do wiosennych przymrozków i nawet krótkotrwałych, ale znacznych spadków temperatury. W wypadku jodły kaukaskiej, mróz powyżej –20°C przez 3–4 dni skutkuje przemarznięciem pąka wierzchołkowego. Roślina sobie poradzi, ale trudno z niej wyprowadzić ładny okaz – traci się przewodnik, a pędy boczne w okółku zaczynają tworzyć „gniazdo” – stwierdza R. Grzesik. Jeśli mróz uszkodzi przyrosty górnego okółka, takie drzewko traktuje się jako źródło pędów wykorzystywanych we florystyce.
Choinki – cięte i w doniczkach
Produkcja choinek trwa średnio 8–10 lat. Drzewka oferuje się zarówno w formie ciętej, jak i z bryłą korzeniową (na życzenie klienta umieszczaną w pojemniku). Jak poinformował pan Ryszard, do sprzedaży najlepsze są choinki maksymalnie 2-metrowe. Największym zainteresowaniem cieszą się te o wysokości 1,5–1,75 m.
Mniejsze okazy są chętniej wybierane zwłaszcza w wypadku okazów doniczkowanych. Wyższe musiałyby mieć większą bryłę korzeniową (niż najczęściej uzyskiwaną, o średnicy 30–40 cm) i być umieszczane w większych pojemnikach. Tym samym ważyłyby znacznie więcej. To spore utrudnienie nie tylko dla nas, ale i odbiorców – stwierdził szkółkarz dodając, że na zamówienie ścinane bądź wykopywane są niższe okazy – metrowe i o wysokości 1,25 m. Bywa też, że drzewka rosną dłużej niż 10 lat – wówczas sprzedawane są jako większe rośliny soliterowe do ogrodów.
Nasi odbiorcy doceniają możliwość nabycia świeżo ściętej choinki, która wygrywa trwałością z marketowym towarem sprowadzanym głównie z Danii, ścinanym już na początku września. Dlatego polscy klienci są coraz bardziej zainteresowani rodzimym towarem, który jest trwalszy i chętniej go kupują, mimo nieco wyższej ceny. Co więcej, wielu z nich przesadza choinki z pojemników do ogrodu. Z informacji, które do nas docierają, średnio nawet 8 na 10 kupionych choinek przyjmuje się po posadzeniu na miejsce stałe. Biorąc pod uwagę fakt, że nie szkółkujemy drzew w czasie produkcji – to bardzo dobry wynik – stwierdza szkółkarz.
R. Grzesik podkreśla, że najważniejsze stały się obecnie wysoka jakość choinek oraz profesjonalna obsługa klienta. Spełnienie tych warunków to nie tylko własna satysfakcja, ale i zwiększenie prawdopodobieństwa, że odbiorcy do nas wrócą. To zaś jest motorem do dalszego rozwoju – przyznał szkółkarz.
