Jasne doniczki uprawowe stosuje się głównie w celach marketingowych. Przyciągają uwagę, wyróżniają się. Są elementem budowania marki producenta. Można na nich nadrukować niezbędne informacje. Przynoszą jednak też korzyści dla samego procesu produkcji. Jak to możliwe?
Korzenie roślin strefy umiarkowanej źle znoszą wysoką temperaturę. Lubią, gdy utrzymuje się ona na stabilnym, optymalnym poziomie. W naturze rolę stabilizacji temperatury pełni gleba, w której rosną.
Jednak bardzo trudno jest uzyskać ten sam efekt regulowania temperatury strefy korzeniowej podczas produkcji roślin w pojemnikach. To, jak rozwija się system korzeniowy w pojemniku, oraz zazwyczaj mniejsza pojemność cieplna podłoża, mają największy wpływ na niebezpieczeństwo przegrzania korzeni.
Ciemne doniczki uprawowe nagrzewają korzenie
Korzenie rośliny w czarnym pojemniku produkcyjnym wystawionym na działanie słońca mogą być narażone na wysoką temperaturę dochodzącą do 40°C. To przepis na katastrofę.
Paradoksalnie łatwiej jest ochronić rośliny w pojemnikach przed zimnem. Można je przenieść pod osłony i utrzymywać odpowiednią temperaturę. Można zastosować materiał izolacyjny na poszczególne pojemniki lub zgrupować je razem i zaizolować całą grupę.
Zapobieganie przegrzaniu korzeni często nie jest tak samo traktowane jak ich przemarznięcie. Może to wynikać z faktu, że negatywne efekty nie są od razu zauważalne. Choć są poważne, choćby zwiększona podatność na choroby. Ponadto pobieranie składników odżywczych może to być upośledzone. Konsekwencji może być więcej.
Uszkodzenia korzeni
Negatywne skutki wysokich temperatur strefy korzeniowej przybierają dwie różne formy szkodzenia: bezpośredniego i pośredniego.
Bezpośrednie
Bezpośrednie uszkodzenie występuje, gdy korzenie są wystawione na krytycznie wysoką temperaturę przez zaledwie 20–35 minut i skutkuje obumarciem korzeni.
Próg temperaturowy bezpośredniego uszkodzenia korzeni roślin zdrewniałych może wynosić 45–55°C. Zależy to od gatunku rośliny, odmiany i tego, czy korzenie były wcześniej poddawane okresowi aklimatyzacji stosunkowo wysokich, ale subletalnych temperatur.
Pośrednie
Pośrednie uszkodzenie występuje, gdy temperatura strefy korzeniowej utrzymuje się powyżej niższego progu niż wymagany do bezpośredniego uszkodzenia, ale przez dłuższy czas. Przyjmuje się, że jest to temperatura powyżej 40°C przez 5 – 6 godzin.
W porównaniu z bezpośrednim uszkodzeniem, to jest bardziej subtelne. Wzrost korzeni i pędów ustaje, sygnalizacja hormonalna może być upośledzona, wchłanianie składników odżywczych jest zahamowane, a podatność na zgniliznę korzeni i choroby nowotworowe wzrasta.
Oprócz zahamowanego wzrostu, rośliny zdrewniałe z korzeniami poddanymi stresowi cieplnemu mogą mieć mniejsze niż zwykle liście, które wydają się miseczkowate lub zwinięte, pomimo wystarczającej ilości wody.
Jeśli stres cieplny utrzymuje się, typowymi objawami są brązowe końcówki liści, ogólna chloroza liści (żółknięcie) i ostatecznie wczesne opadanie liści.
Temperatura podłoża a nawożenie
Nadmierna temperatura podłoża może również wpłynąć na żywotność nawozu o kontrolowanym uwalnianiu składników (controlled-release fertilizer – CRF). Szybkość uwalniania składników odżywczych z nawozów CRF jest zależna od temperatury.
Szybkość uwalniania się składników jest tym wyższa, im wyższa jest średnia temperatura strefy korzeniowej. To powoduje, że okres działania nawozu maleje poniżej zakładanego.
Co więcej, zbyt wysoka temperatura strefy korzeniowej upośledza pobieranie przez roślinę składników odżywczych. Więc z jednej strony nawóz uwalnia ich więcej niż jest to konieczne, a z drugiej roślina nie jest zdolna to ich przyjęcia. Ta nadwyżka składników odżywczych jest następnie wypłukiwana podczas podlewania. Przynosi to oczywiste straty, a co więcej sprzyja rozwojowi alg w zbiorniku retencyjnym.
Jasne doniczki uprawowe
Pomimo, że czarne plastikowe doniczki produkcyjne sprawdzają się podczas produkcji, nie sprzyjają one regulowaniu temperatury strefy korzeniowej. Ciemne kolory pochłaniają promieniowanie słoneczne, co zwiększa temperaturę. Dlatego w gorący, słoneczny dzień temperatura podłoża w czarnym plastikowym pojemniku może być kilkanaście stopni wyższa niż temperatura powietrza.
Jasne pojemniki uprawowe, idealnie białe, odbijają promieniowanie słoneczne. To powoduje, że strefa korzeniowa roślin mniej się nagrzewa i maksymalne temperatury są znacznie niższe.
Jasne doniczki uprawowe nie są jednak przezroczyste dla promieni słonecznych. Posiadają nieprzezroczystą czarną warstwę wewnętrzną. Blokuje ona dostęp światła do korzeni, podczas gdy warstwa jasna skutecznie odbija promieniowanie słoneczne.
Ich wyższy koszt jednak na ogół jest sporą barierą, by się upowszechniły. Choć z drugiej strony może okazać się warty poniesienia biorąc pod uwagę specyfikę danej uprawy i mniejsze ryzyko strat podczas upałów.
Jednocześnie jasne doniczki uprawowe zapewniają lepsze wykorzystanie nawozów o kontrolowanym uwalnianiu składników. Co również należy wziąć pod uwagę przy ocenie korzyści.
Jasne doniczki uprawowe – badania w USA
Potwierdzają to badania przeprowadzone w USA. Przez 3 sezony Departament Rolnictwa Stanów Zjednoczonych i Służba Badań Rolnych prowadził odpowiednie badania.
Wnioski z tych badań są następujące. Jasne doniczki uprawowe lepiej chronią korzenie rośliny przed nadmierną temperaturą w ciepłym klimacie.
W klimacie najbardziej zbliżonym do panującego w Polsce ten wpływ był mniejszy. Jednak wraz postępującym wzrostem średnich temperatur należy się spodziewać, że białe doniczki uprawowe mogą odebrać istotną rolę.
Kolor pojemników a uwalnianie składników odżywczych
W klimacie zbliżonym do polskiego jasne doniczki uprawowe lepiej regulowały uwalnianie się składników odżywczych z nawozów. Po 10 – 14 tygodniach zawierały od 10 do 12% więcej azotu, fosforu i potasu w porównaniu do tych zebranych z czarnych doniczek. Należy dodać, że zastosowano nawóz o 6-miesięcznym uwalnianiu składników pokarmowych.
Jasne doniczki uprawowe – wnioski
Stosowanie białych pojemników i innych praktyk zarządzania ciepłem w strefie korzeniowej jest podobne do polisy ubezpieczeniowej. Mogą nie zapewniać natychmiastowych i zauważalnych korzyści dla każdego gatunku każdego roku, ale gdy nadejdzie dłuższa fala upałów mogą okazać się kluczowe.
Aby zatem ustalić, czy stosowanie jasnych pojemników może być korzystne dla danej produkcji, można rozważyć zakup nawet niewielkiej ich ilości dla przeprowadzenia porównania na miejscu we własnej szkółce.
Źródło: Digger Magazine
