Szkółka „Kaława” z Pniewa w województwie lubuskim, którego właścicielami są Agnieszka i Kai Jenssen, działa na rynku polskim już od ponad 20 lat. Od początku jej specjalizacją pozostają rośliny uprawiane w gruncie i wykopywane z bryłą korzeniową: drzewa alejowe i parkowe, a także duże egzemplarze drzew i krzewów, zarówno liściastych, jak i iglastych. Obecnie tego typu materiał jest coraz bardziej poszukiwany, chociaż gdy gospodarstwo powstawało – zapotrzebowanie na duże rośliny nie było jeszcze w naszym kraju zbyt imponujące.
Asortyment
Obecnie powierzchnia zajęta przez uprawy polowe drzew i krzewów w tym gospodarstwie zajmuje około 50 ha. Co roku część materiału trafia do sprzedaży, a dosadzane są nowe kwatery – rocznie około 3 ha drzew oraz 2 ha krzewów. Asortyment obejmuje około 200 taksonów, ale, jak żartują właściciele, w wypadku drzew alejowych „na chleb zarabiają dzięki zaledwie kilku gatunkom liściastych i ich odmianom (stanowią łącznie 80% produkcji): klonom (Acer), lipom (Tilia), platanowi klonolistnemu (Platanus x hispanica) czy głogom (Crataegus)”. Pozostałe taksony sadzone są w mniejszych ilościach, aby zapewnić szeroki asortyment. Jak przyznają właściciele, wielu odbiorców, zwłaszcza tych, odpowiedzialnych za tereny zieleni w miastach wciąż myśli dość stereotypowo i nie ma znajomości tego, co jest dostępne na rynku szkółkarskim. Na przykład, gdy poszukiwane są kolumnowe dęby, w zamówieniach pojawia się prawie zawsze dąb szypułkowy (Q. robur) ‘Fastigiata’, podczas gdy szkółka oferuje np. takson o podobnym pokroju, ale o znacznie zdrowszych i efektownych, zielonych i błyszczących liściach – mieszańcowy dąb Q. x bimundorum Crimson Spire®/‘Crimschmidt’. Podobnie, zamiast typowej glediczii trójcierniowej, przy ulicach wykorzystać można jej nowsze odmiany: Street Keeper®/‘Draves’ (kolumnowy pokrój, brak cierni) czy ‘Sunburst’ (złote młode przyrosty, mniejsze rozmiary drzewa, brak strąków).
W Pniewie uprawiane są także w gruncie drzewa i krzewy iglaste, m.in. sosny (Pinus), świerki (Picea), jodły (Abies), żywotniki zachodnie (Thuja occidentalis), cyprysiki (Chamaecyparis) czy cisy (Taxus). Gospodarstwo oferuje także dużo okazów soliterowych, wśród których – jak zauważają państwo Jenssen – ostatnio wyraźnie zwiększa się zainteresowanie zwłaszcza formami wielopniowymi. Do ich produkcji wykorzystywane są m.in. świdośliwy (Amelanchier), ozdobne jabłonie (Malus), śliwy i wiśnie (Prunus), graby pospolite (Carpinus betulus) czy brzozy (Betula). Część takich okazów otrzymuje się przez sadzenie kilku roślin blisko siebie, część – poprzez kilkukrotne przycinanie w celu rozgałęzienia.
Pielęgnacja
Bezpośrednio po posadzeniu roślin montowany jest system nawadniania kroplowego, a później – w czerwcu–lipcu – stosuje się podpory bambusowe. Drzewa przywiązuje się do podpór wężykami szkółkarskimi w trzech miejscach.
Od razu po posadzeniu rośliny są mocno podlewane za pomocą deszczowni szpulowych, tak aby gleba dobrze osiadła wokół korzeni. W rzędach roślin chwasty zwalczane są chemicznie (używany jest m.in. herbicyd Basta 150 SL trzy razy w sezonie) oraz mechanicznie. W tym drugim wypadku wykorzystywany jest m.in. pielnik Hexagon firmy Clemens GmbH z Niemiec. To doczepiane z boku ciągnika urządzenie służy do likwidowania chwastów rosnących między posadzonymi w rzędzie drzewami alejowymi. Uchylny nóż porusza się (wibrując) kilka centymetrów poniżej powierzchni gleby i podcina korzenie chwastów (poprzedza go metalowy czujnik, który – po natrafieniu na pień drzewa – powoduje odchylenie noża w kierunku międzyrzędzia). Żeby w takim odchwaszczaniu nie przeszkadzały linie kroplujące, przed zabiegiem muszą być one podwieszane na wysokość 30–40 cm.
Wczesną wiosną rośliny nawożone są w rzędach posypowo nawozem o przedłużonym działaniu (6-miesięcznym z mikroelementami), a od drugiego roku po posadzeniu – dodatkowo w czerwcu nawozem azotowym. Na przygotowywanych do sadzenia kwaterach rutynowo przeprowadza się także analizy gleby.
W produkcji drzew alejowych dużo pracy trzeba włożyć m.in. w pielęgnację i formowanie koron wysokich drzew. Część roślin oferuje się jako kształtowane, np. z koronami w formie rozpinanej na stelażach bambusowych (płaskich lub przestrzennych – np. graby, platany, lipy) czy jako półłuki (graby). W pracy na wysokości bardzo przydatna jest samobieżna platforma z firmy MDE, której podest można ponieść na wysokość 2,75 m.
Wykopywanie
Drzewa pozostają na tej samej kwaterze maksymalnie przez cztery lata. Co roku bardzo wczesną wiosną, gdy tylko da się wjechać ciągnikiem w pole, korzenie gatunków liściastych przycinane są wzdłuż rzędów na głębokość 25–30 cm, aby utrzymać jak najwięcej młodych korzeni wokół roślin, w obrębie bryły korzeniowej, która potem będzie wykopywana. Podobny zabieg na kwaterach drzew i krzewów iglastych przeprowadza się jesienią, zwykle do końca września.
Po czterech latach uprawy większość gatunków liściastych drzew alejowych jest wykopywana i przeznaczana do sprzedaży, a niektóre (np. wiśnie ozdobne) są przesadzane na nowe kwatery z przeznaczeniem na jeszcze większe egzemplarze. Produkcja form wielopniowych trwa przeważnie trzy lata.
Do wykopywania roślin w tej szkółce służą dwie maszyny firmy Holmac, umożliwiające uzyskiwanie brył o średnicy do 1,2 m, zabezpieczanych do transportu jutą oraz siatką metalową.
Jest to fragment artykułu opublikowanego w dwumiesięczniku „Szkółkarstwo” 1/2021
