Większość podkładek dla czereśni może być używana do produkcji drzewek wiśni, ze względu na bliskie pokrewieństwo tych gatunków. Drzewa na tych podkładkach mogą być wykorzystywane do zakładania intensywnych sadów wiśniowych. Przedstawione w artykule informacje wymagają jednak potwierdzenia w dalszych doświadczeniach wykonanych w szkółkach i w sadach wiśniowych.
Spostrzeżenia ze Stanów Zjednoczonych
W 1988 roku założona w USA doświadczalne sady, w których porównywano wpływ nowych podkładek wegetatywnych na wzrost i owocowanie wiśni 'Montmorency’. Drzewka tej odmiany wyprodukowano używając do okulizacji zrazów wolnych od wirusów. Wiśnie uszlachetniane na podkładkach wegetatywnych porównano z okulizowanymi na siewkach antypki i czereśni ptasiej (tabela). Drzewka rosły na sztucznie nawadnianej piaszczysto-gliniastej glebie. Przedstawione wyniki dotyczą pierwszych 7 lat życia drzew, dla pełnej oceny wartości podkładek potrzebne byłyby dalsze badania. Również ze względu na odmianę — 'Montmorency’, która nie jest w Polsce uprawiana — trudno odnosić te rezultaty do naszych warunków. Niektóre informacje wydają się jednak interesujące. Podkładki 'Inmil’, 'Damil’ oraz klony z serii GiSeLA osłabiły wzrost wiśni dając drzewa o 49–59% mniejsze niż na siewkach antypki. Na glebie lekkiej drzewa okulizowane na czereśni ptasiej rosły podobnie silnie, jak na antypce, ale dały zaledwie 43% jej plonu. Plony niewiele mniejsze niż na antypce zebrano z tych uszlachetnianych na podkładkach 'GiSeLA 10′ i 'SL-275′. Do intensywnych nasadzeń mogą się okazać przydatne drzewa okulizowane na podkładce GiSeLA 10, które rosną ponad dwukrotnie słabiej od antypki, a dają plony tylko o 7% mniejsze. Potrzebne są jednak dalsze badania na ten temat. Na podstawie obserwacji prowadzonych w różnych stanach USA i Kanady w 1997 roku przedstawiono następujące wnioski, dotyczące oceny wartości sadowniczej nowych klonów podkładek wegetatywnych. Najwyższe plony z drzewa we wszystkich regionach zebrano z wiśni okulizowanych na siewkach antypki i jej klonie 'SL 275′ oraz 'M x M 39′ (krzyżówka antypki i czereśni ptasiej). Największe rozmiary koron uzyskano na podkładkach 'SL 275′, 'Colt’ oraz z serii M x M. Najmniejsze drzewa odmiany 'Montmorency’ uzyskano na podkładkach belgijskich 'Inmil’ i 'Damil’ oraz niemieckich z serii GiSeLA. Wiśnie okulizowane na podkładkach z serii GiSeLA miały tendencję do ogałacania korony z krótkopędów i bardzo szybkiego przechodzenia do kwitnienia i owocowania na pędach jednorocznych. Drzewa na podkładkach belgijskich (’Inmil’, 'Camil’, 'Damil’) oraz niektórych z serii GiSeLA charakteryzowały się krótką żywotnością, szczególnie w tych rejonach, gdzie zostały zainfekowane przez wirusy PNRS (nekrotyczna plamistość liści) i PD (karłowatość śliwy). Największą produktywnością charakteryzowały się drzewa okulizowane na podkładce 'GiSeLA 10′.
Krajowe doświadczenia
Prowadzone od kilku lat w Gospodarstwie Doświadczalnym Felin w Lublinie obserwacje przydatności szkółkarskiej podkładek 'F 12/1′, 'Colt’, 'PHL-A’, 'PHL-C’ dla odmiany 'Łutówka’ (jako kontrolnych użyto siewek antypki i czereśni ptasiej), pozwoliły na sformułowanie następujących uwag. Podkładka 'F 12/1′ jest bardzo wrażliwa na niedobór magnezu w glebie (fot. 1). Dodatkowo pobieranie tego pierwiastka po posadzeniu podkładki utrudnia słabo rozwinięty system korzeniowy. Brak magnezu jest natomiast częstą przyczyną przedwczesnej defoliacji podkładek. Zjawisku temu można zapobiec nawożąc tym pierwiastkiem glebę przed założeniem szkółki oraz dokarmiając dolistnie podkładki przed okulizacją (czerwiec i lipiec).
8216;PHL-A’ i 'PHL-C’, podobnie jak 'F 12/1′, wykazują objawy niedoboru magnezu w pierwszym roku prowadzenia szkółki. Drzewka okulizowane na nich rosną słabiej niż na antypce, również wcześniej zaczynają wzrost i szybciej go kończą. Drzewka 'Łutówki’ rozgałęziają się na tych podkładkach obficie, jednak objawy chlorozy magnezowej występują w tym przypadku wcześniej niż na pozostałych badanych podkładkach. Wydajność szkółki na podkładkach z serii PHL i na 'Colcie’ była podobna, jak na antypce. Znacznie mniejszą wydajność i większą zmienność drzewek uzyskiwano na czereśni ptasiej, a w niektórych latach także na 'F 12/1′. 'Colt’ w szkółce cechuje się większą zdrowotnością i silniejszym krzewieniem niż wcześniej omówione podkładki (fot. 2). Drzewka uszlachetniane na tej podkładce, podobnie jak na 'F 12/1′ rosną bardzo silnie.
Siewki antypki są zdrowsze i lepiej pobierają magnez niż pozostałe podkładki. W okresie kilku lat nie obserwowano objawów chlorozy magnezowej ani na liściach antypki ani na okulizowanych na niej wiśniach. Jednak antypka w niektórych latach (suche i wietrzne wiosny) słabo przyjmuje się w szkółce oraz jest bardzo wrażliwość na okresowe przesuszenie korzeni. Drobne niedokładności popełnione w czasie sadzenia, np. niezbyt staranne udeptanie gleby obok podkładki, powodują znaczne opóźnienie jej wzrostu, a część takich roślin w ogóle nie rośnie do okresu okulizacji.
Autor: prof. dr hab. Stanisław Wociór
