Zgnilizna sadzonek
Objawy. W mnożarce zaobserwować można pojedyncze chore sadzonki lub place zamierających roślin. Porażone przez grzyby z rodzaju Pythium lub Fusarium sadzonki nie wytwarzają korzeni, a u podstawy pędu widoczna jest czarna nekroza przesuwająca się ku górze (fot. 1). Niekiedy na powierzchni nekrozy powstają pomarańczowe skupienia zarodnikowania grzyba. Chore, już ukorzenione, sadzonki przestają rosnąć (brak nowych przyrostów), ich liście są chlorotyczne i mogą opadać. W późniejszym okresie, po posadzeniu na miejsce stałe, krzewy rosną wolniej, a po wyjęciu z podłoża widoczna jest u nich zgnilizna korzeni.
Źródłem patogenów jest zakażone podłoże. Rozwojowi ich, a szczególnie obfitemu wytwarzaniu zarodników, sprzyja wysoka wilgotność podłoża panująca w okresie ukorzeniania sadzonek. Woda w podłożu jest również czynnikiem przenoszącym zarodniki tych grzybów na sąsiednie sadzonki.
Zapobieganie i zwalczanie. – Sadzonki należy ukorzeniać w świeżo przygotowanym lub parowanym podłożu. – Z chwilą stwierdzenia objawów powinno się usuwać i palić chore rośliny, a pozostałe podlać mieszaniną dwu fungicydów — Fongarid 25 WP (0,05%) lub Sandofan Manco 64 WP (0,2%) + Rovral 50 WP (0,1%) lub Sarfun 500 SC (0,1%) ewentualnie Topsin M 70 WP (0,08%) — stosując 4 litry cieczy użytkowej na 1 m2 powierzchni.
Mączniak prawdziwy
Objawy. Na liściach oraz najmłodszych pędach pojawia się biały, mączysty, wojłokowaty, szybko rozszerzający się nalot (fot. 2). Niekiedy na jego powierzchni widoczne są czarne punkty o średnicy około 0,3 mm. Chore krzewy rosną wolniej, a ich wartość dekoracyjna maleje.
Opisany nalot to grzybnia, trzonki i zarodniki konidialne grzybów Microsphaera berberidis i Phyllactinia berberidis. Uwalniane zarodniki przenoszone są przez prądy powietrza na sąsiednie rośliny i infekują je poprzez nieuszkodzoną tkankę. Grzybnia M. berberidis rozwija się pod nabłonkiem na komórkach skórki — zapuszczając do nich ssawki — i czerpie z nich składniki pokarmowe. Natomiast grzybnia P. berberidis rozwija się głównie na dolnej stronie blaszki liściowej wrastając między komórki miękiszu i zapuszczając do ich wnętrza ssawki.
Zapobieganie i zwalczanie. – Trzeba unikać moczenia liści podczas podlewania roślin. – Po stwierdzeniu objawów krzewy opryskiwać 3–4-krotnie co 7–10 dni stosując przemiennie: Baycor 300 EC (0,2%), Eminent 125 SL (0,05%), Score 250 EC (0,05%), następnie Nimrod 25 EC (0,2%), Rubigan 12 EC (0,03%), po czym Sportak 45 EC (0,05%), Sportak Alpha 380 EC (0,05%), w dalszej kolejności Saprol 190 EC (0,15%).
Rdza
Objawy. Wiosną, na górnej stronie liści berberysu, zwłaszcza pospolitego, pojawiają się pomarańczowe plamy o średnicy około 3–5 mm. Tkanki liścia, w miejscu plam i najbliższym ich sąsiedztwie, są wyraźnie zgrubiałe. Po kilku dniach na powierzchni tych przebarwień widać pojedyncze albo liczne czarne punkty o średnicy około 0,5 mm. W obrębie tych tworów, ale na dolnej stronie liści, formowane są pomarańczowe czarki (fot. 3).
Chorobę powodują grzyby Puccinia graminis i P. arrhenatheri. Puccinia graminis jest rdzą pełnocyklową dwudomową i, podobnie jak drugi z wymienionych gatunków, pierwsze dwa typy zarodników wytwarza na berberysie. Czarne punkty na górnej stronie liści to spermogonia, w których formowane są zarodniki — spermacja. Po spodniej stronie blaszki liściowej, w miejscu plam, tworzą się ecja z ecjosporami, które zakażają drugiego gospodarza — zboża lub trawy. Ecja mogą również tworzyć się na ogonkach liściowych, pędach oraz owocach berberysu. Jesienią, na drugim gospodarzu, grzyb wytwarza teliospory — zarodniki, które zimują. Wiosną zarodniki te kiełkują w podstawkę, na której formują się bazydiospory zakażające liście berberysu i wywołujące powstawanie pomarańczowych plam.
Zapobieganie i zwalczanie. – Nie należy sadzić berberysu pospolitego — bardzo podatnego na rdzę — w sąsiedztwie zbóż. – W rejonach o dużej koncentracji upraw zbóż uprawiać tylko odporne gatunki berberysu (B. thunbergii, B. aggregata, B. koreana). Po stwierdzeniu pierwszych objawów chorobowych krzewy opryskiwać 3–4-krotnie co 10 dni stosując przemiennie: Baycor 300 EC (0,2%), Bayleton 5 WP (0,2%), Score 250 EC (0,05%), następnie Saprol 190 EC (0,15%), w dalszej kolejności różne formy Dithane lub Penncozebu (0,2%–0,35%).
Plamistość liści
Objawy. Chorobę wywołują grzyby Gloeosporium berberidis i Phyllosticta berberidis. Na górnej stronie liści porażonych przez G. berberidis pojawiają się pojedyncze, a czasem liczne, okrągłe, brązowe plamy, niekiedy łączące się ze sobą (fot. 4). Natomiast w przypadku zainfekowania liści przez P. berberidis plamy mają barwę purpurową, potem czerwonobrązową i są wyraźnie widoczne po obu stronach blaszki (fot. 5). Środek plam może mieć zabarwienie popielate. Na powierzchni nekrozy widoczne są czarne punkty. Tkanki wokół plam gniją, stają się ciemnobrązowe i często zasiedlane są dodatkowo przez grzyby Alternaria spp. oraz Botrytis cinerea.
Na powierzchni plam, w acerwulusach lub w piknidiach (organach zarodnikowania konidialnego), formują się konidia. Zarodniki te, uwalniane w czasie deszczu lub zraszania roślin, przenoszone są na sąsiednie liście wraz z kroplami rozpryskującej się wody i infekują je.
Zapobieganie i zwalczanie. – Jesienią, jeśli jest to możliwe, należy grabić i palić opadłe liście. – Po wykryciu objawów chorobowych krzewy opryskiwać 2–3-krotnie stosując przemiennie: Bravo 500 SC (0,2%), Clortosip 500 SC (0,2%), następnie Sarfun 500 SC (0,1%), Topsin M 70 WP (0,08%), w dalszej kolejności Baycor 300 EC (0,2%), Score 250 EC (0,05%), ewentualnie Sportak 45 EC (0,05%) lub Sportak Alpha 380 EC (0,05%).
Zamieranie pędów
Objawy. Na pędach, począwszy od miejsca infekcji, pojawiają się brązowe plamy, stopniowo rozszerzające się wzdłuż pędu, a także na jego obwodzie. Liście powyżej miejsca infekcji więdną i zamierają (fot. 6). Na przekroju podłużnym widoczna jest brązowa zgnilizna kory oraz drewna. Na zakażenie podatne są szczególnie pędy uszkodzone przez mróz lub przez szkodniki, albo przesuszone.
Objawy te powodowane są przez grzyb Coniothyrium fuckelii. Na powierzchni chorych tkanek mogą być widoczne, zagłębione w korze, czarne ujścia piknidiów, czyli organów, w których powstają konidia tego patogenu. W czasie deszczu lub zraszania roślin wydostają się na zewnątrz, stanowiące źródło infekcji, zarodniki konidialne, które przenoszone są na sąsiednie rośliny wraz z kroplami wody lub za pośrednictwem owadów.
Zapobieganie i zwalczanie. – Trzeba unikać ranienia pędów w czasie prac pielęgnacyjnych. – Systematycznie zwalczać szkodniki uszkadzające pędy. H Krzewy sadzić na stanowiskach zapewniających prawidłowy wzrost. H Podlewać kierując strumień wody za pomocą węża bezpośrednio do podłoża lub nawadniać kropelkowo. H Po cięciu krzewów rosnących w żywopłotach oraz po stwierdzeniu objawów chorobowych opryskiwać rośliny raz lub dwukrotnie co 10 dni stosując: Baycor 300 EC (0,2%), Rovral 50 WP (0,1%), Rovral Flo 255 SC (0,2%), Sarfun 500 SC (0,1%) lub Topsin M 70 WP (0,08%).
Werticilioza
Objawy. Liście krzewów porażonych przez grzyb Verticillium alboatrum zmieniają zabarwienie na brązowe lub czerwienieją, marszczą się, a następnie opadają. Często w obrębie krzewu tylko pojedyncze pędy wykazują objawy chorobowe. Na przekroju poprzecznym widoczne są zbrązowienia tkanek drewna.
Grzyb bytuje w podłożu. Jest szeroko rozpowszechniony w przyrodzie i poraża wiele roślin uprawnych. Wnika do rośliny poprzez włośniki, następnie wrasta do naczyń blokując przewodzenie wody i składników pokarmowych. Ponadto wytwarza toksyny, których efektem działania jest przebarwienie liści. W formie saprofitycznej patogen może przez kilka lat przetrwać w podłożu, w którym nie uprawia się roślin żywicielskich.
Zapobieganie i zwalczanie. – Nie powinno się sadzić krzewów w miejscach, w których poprzednio rośliny chorowały na werticiliozę. – Z nasadzeń usuwać chore okazy, pozostałe opryskiwać — te rosnące w najbliższym sąsiedztwie (w promieniu 60–80 cm) chorych także podlewać — jednym z fungicydów: Rovral 50 WP (0,1%), Sarfun 500 SC (0,1%), Topsin M 70 WP (0,08%).