Napęd i sterowanie kurtynami do szklarni i tuneli foliowych to kolejny artykuł opisujący temat kurtyn i korzyści z ich stosowania pod osłonami.
W poprzednich artykułach omówiliśmy kurtyny cieniujące oraz kurtyny termoizolacyjne. Ten artykuł ma za zadanie wyjaśnić rodzaje i sposób ich działania, napęd i sterowanie kurtynami.
Piszemy też o tym, na co należy zwrócić uwagę podczas podejmowania decyzji o ich instalacji.
Wymagania stawiane kurtynom wewnętrznym
Szeroki wybór kurtyn wielu producentów i importerów pozwala na wybór w ofercie najlepszego dla naszych upraw rozwiązania. Możemy dobrać optymalne cieniowanie lub skutecznie zapobiec utracie ciepła. Porównując parametry konkurencyjnych rozwiązań, warto pamiętać o pewnych wspólnych wymaganiach, które dobra kurtyna powinna spełniać.
Absorpcja pary wodnej
Dobra kurtyna przede wszystkim powinna dobrze chłonąć parę wodną z jednej strony i przekazywać ją na drugą stronę. Zapobiegnie to kondensacji pary wodnej na jej powierzchni. Często realizowane jest to poprzez przeszycie kurtyny nićmi akrylowymi.
Nici te wychwytują wilgoć z jednej strony i transportują ją, wykorzystując zjawisko kapilarne, na drugą stronę, gdzie wilgoć może odparować. Ma to bardzo ważne znaczenie w przypadku utrzymania odpowiedniej wilgotności powietrza pod osłonami.
I należy podkreślić, że utrzymanie odpowiedniej wilgotności powinno zawsze być priorytetem przed oszczędnościami na ogrzewaniu.
Odporność kurtyny na promieniowanie UV
W produkcji kurtyn stosuje się głównie polietylen, który jednak ulega z czasem degradacji pod wpływem promieniowania UV.
By temu zapobiec i wydłużyć czas bezpiecznego i skutecznego użytkowania kurtyny należy stosować specjalne dodatki. To stabilizatory, które znacznie zwiększają żywotność kurtyny.
Należy zwrócić uwagę na to, czy stosowany materiał jest odporny na działanie UV i czy produkt posiada co najmniej 5-letnią gwarancję.
Przyjmuje się, że 5 lat to bezwzględne minimum. Warto pamiętać, wymiana kurtyn to nie tylko koszt materiału, ale też robocizny i możliwych zakłóceń w produkcji. Przyjmuje się, że średnia żywotność kurtyny wynosi 6-7 lat, a później jej skuteczność na tyle maleje, że jedyną uzasadnioną ekonomicznie decyzją jest jej wymiana.
Odporność na ogień
To ważna cecha kurtyn wpływająca na bezpieczeństwo pracy i na trwałość konstrukcji osłony. Do zaprószenia ognia może dojść przypadkowo lub w wyniku awarii instalacji elektrycznej czy lamp oświetleniowych.
Maty powinny być odporne na działanie ognia. To znaczy, powinny być samogasnące lub — poprzez zastosowanie specjalnych pasów niepalnego materiału — ograniczać rozprzestrzenianie się ognia.
Mała kurczliwość
Im mniejsza kurczliwość kurtyny, tym mniej będzie się ona odkształcała w wyniku działania promieniowania słonecznego i wysokiej temperatury.
Mniejsze odkształcenie zaś to bardziej poprawna praca i zachowanie jej parametrów. To również zapobieganie nieprawidłowemu jej składaniu, a przy zsuwaniu mniejsze naprężenia mogące osłabić materiał kurtyny.
Napęd kurtyn do szklarni
Jest to kolejny ważny temat związany z zagadnieniem kurtyn. By wykorzystać optymalnie zamontowane kurtyny, muszą one być na czas zaciągane lub zsuwane, gdy przestają być potrzebne. Nowoczesne systemy kurtyn uruchamia się głównie przy pomocy dwóch rodzajów napędu
Push-pull
Jest to system działający na zasadzie „pchaj-ciągnij”.
Układ listew zębatych napędzany jest wspólnym wałem napędowym w postaci rury. Napęd przenoszony jest na tę listwę za pośrednictwem kół zębatych lub ślimakowych. Ta zaś przesuwając się wypycha kurtynę rozkładając ją lub, analogicznie, składa.
Główną zaletą tego rozwiązania jest wysoka trwałość i odporność na wyższe temperatury panujące w szklarni. Zalety te jednak mają odzwierciedlenie w cenie tego systemu, która jest wyższa.
Pull Wire
Jest to system linkowy.
Kurtyna jest rozsuwana i zsuwana przez system linek wprawianych w ruch silnikami elektrycznymi. Jest to rozwiązanie tańsze i odporne na przypadkowe zablokowanie przesuwu kurtyny.
W przypadku zablokowania ruchu kurtyny przez jakiś obiekt następuje zerwanie specjalnego łącznika bezpieczeństwa. Zapobiega to zniszczeniu lub uszkodzeniu zarówno kurtyny, napędu, jak i obiektu, który znalazł się w polu jej ruchu.
Systemy rolowane w tym 'roll gable’
Kurtyny do szklarni mogą też być instalowane wertykalnie przy zewnętrznych ścianach.
Spotkać je również można zainstalowane poziomo na wysokości okapu szklarni — oraz równolegle do połaci dachowych tworzących system „roll gable”.
Jest to system rzadziej wybierany w szklarniach produkcyjnych ze względu na wyższy koszt, który zazwyczaj nie jest równoważony redukcją kosztów ogrzewania. Jest wykorzystywany głównie w miejscach, gdzie estetyka jest priorytetem — w centrach ogrodniczych i wystawowych.
Te systemy działają analogicznie do elektrycznych rolet okiennych. Silnik umieszczony jest wewnątrz rury napędowej, na którą nawinięta jest kurtyna. Działanie silnika i obracanie się rury powoduje rozwijanie się kurtyny lub jej zwijanie.
Zwinięta kurtyna wraz z napędem znajduje się w dolnej części ściany lub połaci dachowej — w systemach wertykalnych lub 'roll gable”.
Podczas działania systemu kurtyna rozwija się w kierunku górnej krawędzi, gdzie powinna dokładnie łączyć się z listwą uszczelniającą. Boczne prowadnice również przyczyniają się do uszczelnienia, zamykając warstwę powietrza pomiędzy szklaną ścianą a kurtyną.
Ma to szczególne znaczenie w przypadku kurtyn termoizolacyjnych i popularnych cieniująco-termoizolacyjnych.
Istnieje też rozwiązanie Twin Roll. Polega ono na tym, że rura napędowa umocowana jest na środku ściany, a kurtyna zamocowana do niej w połowie wysokości.
Kurtyna nawinięta jest w taki sposób, że rozwijając się, jej dwa końce od razu przesuwają się w przeciwległych kierunkach — ku górnej krawędzi ściany i ku dolnej. Główną zaletą takiego rozwiązania jest możliwość zastosowania wyższej kurtyny w przypadku ścian, bez utraty jej stabilności i odpowiedniego naprężenia. System Twin Roll to kurtyna „podparta” w 3 miejscach (na obu końcach i pośrodku).
Dzięki temu może być niemal dwa razy wyższa niż klasyczny system rolowany. Inną zaletą jest też czas rozwijania i zwijania rolety. W tym systemie jest on dwa razy szybszy, co może mieć szczególne znaczenie w przypadku kurtyn cieniujących.
Sterowanie kurtynami
Aby najpełniej wykorzystać zalety zainstalowanych kurtyn, należy odpowiednio sterować ich pracą. Sterowanie kurtynami można realizować ręcznie poprzez manualne uruchamianie pracy silników elektrycznych poszczególnych kurtyn lub ich zespołów lub w sposób zautomatyzowany.
Dla podjęcia prawidłowej decyzji o zmianie stanu kurtyn potrzeba wziąć pod uwagę bardzo wiele czynników wzajemnie na siebie wpływających. Nie uniemożliwia to odpowiedniego dobrego ręcznego sterowania, ale wymaga od osoby obsługującej długoletniego doświadczenia i niejednokrotnie kosztownej nauki na błędach.
By tego uniknąć, znacznie lepiej ten proces zautomatyzować tak, by praca kurtyn sterowana była za pomocą komputera klimatycznego. Umożliwi to trafniejsze podejmowanie decyzji i w rezultacie większe oszczędności na ogrzewaniu i chłodzeniu oraz wentylacji szklarni.
Jednocześnie rośliny będą bezpieczniejsze, a proces ich uprawy będzie przebiegał bez zakłóceń i w optymalny sposób. Nowoczesny komputer klimatyczny sterując kurtynami i pracą szklarni bierze pod uwagę nie tylko zadaną temperaturą i wilgotność. Analizuje różnicę temperatury wewnątrz i na zewnątrz, nasłonecznienie i prędkość wiatru. Uwzględnia wydajność i moc układu grzewczego i jego charakterystykę.
Sterowanie kurtynami przy rozkładaniu
Zakłada się, że zaciąganie kurtyn termoizolacyjnych odbywa się po zachodzie słońca, a zwijanie o wschodzie. Jednak jak ma sens tylko, gdy różnica temperatur pomiędzy wnętrzem szklarni a środowiskiem zewnętrznym jest większa niż 4-6℃. Gdy różnica jest mniejsza, zyski z oszczędności są niewielkie, a może pojawić się problem ze zwiększoną wilgotnością.
Moment zamykania lub otwierania kurtyn to moment, w którym temperatura w szklarni rośnie lub maleje. Te skoki temperatury nie są pożądane i należy dążyć do ich jak największej minimalizacji.
Realizuje się to poprzez odpowiednio wcześniejsze wyłączenie ogrzewania (lub zmniejszenie jego mocy) przed rozłożeniem kurtyn.
Analogicznie przed zwinięciem kurtyn również należy podnieść temperaturę w szklarni, podnosząc moc ogrzewania. Przyjmuje się, że zwiększanie / zmniejszenie mocy ogrzewania powinno nastąpić na 30-45 min. przed otworzeniem / zamknięciem kurtyn. Dalsze niwelowanie skoków temperatury w obiekcie odbywa się poprzez stopniowe otwieranie i zamykanie kurtyn.
Zsuwanie kurtyn
Przyjmuje się, że czas ich zsuwania powinien wynosić 10-15 minut. Sterując kurtynami należy zwrócić uwagę, że można to robić w sposób ciągły lub etapami, kontrolując, by wzrost temperatury był jak najmniejszy. Otwierając zaś kurtyny, zaleca się to robić w dwóch etapach. Pierwszy to otworzenie kurtyny o około 20-25%.
Spowoduje to kontrolowane wydostawanie się zimnego powietrza spomiędzy kurtyn a powierzchni ścian i dachu. Kontrolowana ilość zimnego powietrza zmiesza się z ogrzanym wcześniej i nie zagrozi uprawom.
Następnie powinno się stopniowo rozsuwać kurtyny aż do całkowitego ich rozsunięcia lub zwinięcia. Ten proces nie powinien trwać jednak zbyt długo, gdyż w zimowych warunkach krótkiego dnia światło słoneczne jest wyjątkowo cenne.
Kurtyny do szklarni dla kontrolowania wilgotności
Sterując kurtynami kontrolujemy też wilgotność pod osłonami. Każdy ogrodnik wie, że kontrolowanie wilgotności jest bardzo ważne, a wręcz kluczowe, by zapewnić zdrowe warunki do uprawy. Dlatego zapewnienie odpowiedniej wilgotność powinno być ważniejsze od oszczędności na ogrzewaniu.
Co komu po oszczędnościach, jeśli rośliny zaczną chorować lub ucierpi ich jakość. Należy zwrócić uwagę szczególnie nad ranem, gdy wilgotność względna jest duża na to, by nie nastąpiła kondensacja na roślinach. Dlatego zalecane jest, by w nocy wilgotność względna nie przekraczała 85%.
By zapewnić tę wartość, w przypadku kiedy wilgotność rośnie, powinno się rozszczelnić kurtyny termoizolacyjne. W tym celu stosuje się tak zwaną szczelinę wentylacyjną (szczelinę wilgotnościową).
Przyjmuje się, że gdy wilgotność powietrza wzrośnie o 10% powyżej ustalonej, kurtyny powinny się rozsunąć o 10%, tworząc szczelinę wentylacyjną, lub gdy wartość wilgotności względnej zacznie się zbliżać do 83-84%.
Gdy wilgotność względna spadnie poniżej 82% szczelina wilgotnościowa powinna zostać zamknięta.
Jeśli w szklarni panuje zaś za mała wilgotność, to zastosowanie kurtyn cieniujących spowoduje podniesienie wilgotności. Tak może zdarzyć się latem podczas dużego nasłonecznienia. Po zaciągnięciu kurtyn — pozostawiając odpowiednie szczeliny na wentylację, temperatura w szklarni spadnie, a wilgotność wzrośnie.
Jako że utrzymanie odpowiedniej wilgotności jest tak ważne, sterowanie kurtynami najlepiej zautomatyzować za pomocą odpowiednich ustawień w komputerze klimatycznym. Ważne jest, by ustawienia te były poprzedzone wnikliwymi obserwacjami, pomiarami, jak i później były kontrolowane na bieżąco i korygowane. Każda szklarnia jest inna, a każda uprawa ma inne wymagania. Z tego powodu wielość zmiennych uniemożliwia zastosowanie jednej formuły pasującej do wszystkich przypadków.
Więcej na temat kurtyn termoizolacyjnych oraz o korzyściach z ich stosowania można przeczytać w tym artykule.
Natomiast temat kurtyn cieniujących i cieniująco-termoizolacyjnych jest dostępny tutaj.
