Żywotnik na żywopłot? Żywotniki (Thuja) to ciągle rośliny najczęściej wybierane na zimozielone żywopłoty. Najpopularniejsza w naszym kraju pozostaje od lat odmiana ‘Smaragd’ żywotnika zachodniego (T. occidentalis). Jakie inne żywotniki na żywopłoty można polecić? Całkiem sporo!
Dlatego dzięki nim można uzyskać oryginalny i niecodzienny żywopłot. Przedstawiamy te alternatywne odmiany żywotników na żywopłoty.
W artykule:
- Cechy dekoracyjnych żywotników na żywopłoty
- Problem szyszek na żywotnikach
- Odmiany żywotników dobrych na żywopłoty
Co decyduje o dekoracyjności żywotnika na żywopłot?
Jedną z ważniejszych cech decydujących o ich dekoracyjności jest skłonność do wytwarzania szyszek, które są niepożądane. Dlatego opisując odmiany żywotników na żywopłoty, koncentrujemy się właśnie na tej właśnie cesze.
Pojawiające się po kilku latach uprawy początkowo zielonkawe, później brązowe szyszki obniżają wartość dekoracyjną żywopłotu. Różne gatunki i odmiany żywotników przejawiają większe lub mniejsze skłonności do szyszkowania, ale trzeba pamiętać, że są one objawem naturalnego procesu wchodzenia rośliny w fazę dojrzałości generatywnej i z wiekiem może pojawiać się ich więcej.
Co wpływa na występowanie szyszek u żywotników?
Jedną z przyczyn może być sposób rozmnażania odmian – jeśli z nasion, skłonność do ich wytwarzania u niektórych okazów może być większa. Jest to także cecha odmianowa, np. żywotnik zachodni ‘Holmstrup’ ma bardzo dużą skłonność do wytwarzania szyszek, a odmiana ‘Smaragd’ – bardzo małą.
Ważnymi czynnikami są także niekorzystne warunki uprawy w szkółce lub w ogrodzie, np. długie okresy suszy, upalne lato, brak nawadniania, niedobór składników pokarmowych, słabe i ubogie gleby, przesadzenie na nowe miejsce (szczególnie okazów starszych i nieszkółkowanych), nadmierne zacienienie, zasolenie gleby (żywopłoty od strony bardziej ruchliwych ulic i dróg).
Poprzez nadmierne wytwarzanie szyszek rośliny uruchamiają system obronny w niekorzystnych dla siebie warunkach, umożliwiający przetrwanie gatunku. Jeśli decydujemy się na żywopłot z żywotnika w warunkach mniej sprzyjających (np. słabe i suche gleby) i nie zapewnimy odpowiedniej pielęgnacji, możemy być pewni, że szyszki zaczną się pojawiać, u odmian mających większe skłonności do ich zawiązywania nawet w kolejnym roku po posadzeniu.
Brak właściwej pielęgnacji roślin w żywopłocie, np. nieodpowiednie podlewanie w czasie suszy, dopuszczanie do rozwoju roślinności konkurencyjnej (chwasty lub trawa wrastająca w żywopłot), również mają wpływ na zwiększone wytwarzanie szyszek.
Rośliny zielne pobierają i transpirują duże ilości wody z gleby, dlatego stosowanie ściółki ograniczającej transpirację i likwidacja roślinności konkurencyjnej połączone z wiosennym nawożeniem żywopłotu spowoduje, że szyszki nie będą pojawiać się w nadmiarze i nawet odmiany silnie je wytwarzające (np. ‘Holmstrup’) mogą być efektowne w żywopłotach strzyżonych.
Żywotnik na żywopłot. Jak pozbyć się szyszek?
Najlepszym sposobem jest profilaktyka. Od początku uprawy roślinom trzeba zapewnić odpowiednie warunki uprawy. Należy wybierać odmiany stosownie do warunków glebowych, zwłaszcza do występujących czynników stresowych (susza, zasolenie). Wczesną wiosną roślinom warto dostarczać nawozy wieloskładnikowe z większą zawartością azotu.
Dobrze jest wykonać regularne cięcie raz lub dwa razy w ciągu roku, w zależności od tempa wzrostu (dwukrotne cięcie jest ważne u odmian silniej rosnących, takich jak ‘Brabant’, ‘Golden Brabant’, ‘Yellow Ribbon’, lub obficie szykujących, pierwszy raz zabieg najlepiej wykonać w okresie od końca marca do początku maja, w zależności od warunków pogodowych.
Drugie cięcie można przeprowadzić w połowie lata, usuwając w ten sposób część szyszek.
W okresach krytycznych, szczególnie na glebach słabszych, konieczne jest nawadnianie roślin. Gleby klasy bonitacyjnej V i VI należy w wypadku żywotnika zachodniego koniecznie wzbogacić lepszym podłożem, a żywopłot powinien być nawadniany kroplowo.
Pojawiające się szyszki można obrywać ręcznie, ale jest to bardzo praco- i czasochłonny zabieg.
Cechy odmian żywotników polecanych na żywopłoty
- szybkie tempo wzrostu, co gwarantuje osiągnięcie założonego efektu w krótkim czasie
- jednolitą barwę łusek w ciągu całego roku (zmiana zabarwienia zimą na brązowozielone nie jest korzystna)
- dobre zagęszczanie się krzewów
- małe wymagania uprawowe, co oznacza tolerowanie słabszych gleb oraz zaniedbań w uprawie (nieregularne nawadnianie lub jego brak przy zaniechaniu nawożenia)
- dobre znoszenie regularnego cięcia
Żywotnik na żywopłot. Sprawdzone i ciekawe odmiany
Żywotnik zachodni (Thuja occidentalis)
Pokrój luźny szerokostożowaty, wzrost silny i szybki, szczególnie na żyznych glebach. Drzewo dorasta do wysokości 20 m, ale po około 10 latach uprawy osiąga 4–6 m.
Łuski są zielone do oliwkowozielonych, zimą brązowozielone, szczególnie u młodszych okazów. Charakterystyczną cechą są wyraźnie wypukłe gruczołki na łuskach.
To najpopularniejsze drzewo iglaste w Polsce, obecnie wyparte z uprawy w szkółkach przez liczne odmiany. Szyszki liczne, szczególnie na okazach rosnących w niekorzystnych warunkach, np. na suchych, jałowych glebach.
Jest wykorzystywane głównie na żywopłoty formowane lub szpalery nieformowane w założeniach naturalistycznych.
Odmiany żywotnika zachodniego
‘Aureospicata’
Pokrój szerokokolumnowy, wzrost umiarkowany do silnego. Po 10 latach uprawy osiąga wysokość 3–4 m. Łuski są zielone, na wierzchołkach pędów złocistożółte.
Odmiana prawie nie wytwarza szyszek. Bywa rzadziej stosowana na żywopłoty, z uwagi na złociste końcówki pędów daje jednak bardzo ciekawy efekt.
Żywotnik na żywopłot ‘Aurescens’
Pokrój kolumnowy, wzrost dość silny, po 10 latach uprawy rośliny osiągają wysokość do 3 m. Łuski są złocistożółte, na stanowiskach mocno nasłonecznionych, pojawiają się czasem poparzenia i zbrązowienia. Szyszki pojawiają się sporadycznie, szczególnie w warunkach stresowych. Intensywne cięcie i właściwa pielęgnacja żywopłotu pozwalają ograniczyć ich zawiązywanie.
Odmiana rodzima (A. Wróblewski). ‘Brabant’
Pokrój luźny, szczególnie u młodszych roślin, wzrost bardzo szybki, po 10 latach uprawy drzewo osiąga wysokość 3,5–5 m. Łuski zielone, zimą oliwkowozielone. Popularna odmiana na żywopłoty strzyżone, w porównaniu do innych mało efektowna, ale ceniona ze względu na szybki wzrost. Na słabych glebach, w czasie suszy zaczyna zawiązywać szyszki, czasem dość obficie. Wymaga dwukrotnego cięcia w ciągu roku.
‘Columna’
Pokrój kolumnowy, wzrost umiarkowany, rośliny dobrze się zagęszczają. Po 10 latach uprawy osiągają wysokość do 3 m. Łuski są ciemnozielone, nie zmieniają barwy na zimę. Pędy ładnie, nieco spiralnie poukładane w koronie. Odmiana dobra na żywopłoty, w korzystnych warunkach praktycznie niezawiązująca szyszek, podobnie jak ‘Smaragd’, na słabszych glebach szyszki tworzą się w niewielkim stopniu.
Żywotnik na żywopłot ‘Europa Gold’
Pokrój kolumnowy, u starszych roślin szeroki, rośliny dobrze się zagęszczają. Wzrost umiarkowany, po 10 latach uprawy osiągają wysokość 2,5–3 m. Łuski są złotożółte, zimą nieco ciemniejsze, pędy nie są uszkadzane przez mróz lub słońce. Odmiana rzadziej uprawiana, ale bardzo dobra na żywopłoty, w sprzyjającym warunkach nie tworzy szyszek, dobrze się zagęszcza po cięciu.
‘Fastigiata’
Pokrój szerokokolumnowy, dość luźny bez cięcia. Wzrost szybki, po 10 latach uprawy dorasta do wysokości 4 m. Łuski są zielone, zimą oliwkowozielone. Na słabszych glebach, bez pielęgnacji i cięcia rośliny łatwo tworzą szyszki. Odmiana rozmnażana generatywnie, dlatego poszczególne egzemplarze mogą się różnić między sobą. Rośliny podobne do gatunku.
‘Holmstrup’
Pokrój wąskostożkowaty, wzrost powolny do umiarkowanego, po 10 latach uprawy rośliny osiągają wysokość do 2 m. Łuski są ciemnozielone, w trakcie przyrostu są jaśniejsze, zimą nie zmieniają zabarwienia. Pędy ładnie, spiralnie się układają. Odmiana duńska (A. Jensen, 1951). Wiosną starsze okazy dość obficie kwitną i tworzą szyszki. W stresowych warunkach szyszki wytwarzają się bardziej obficie, także u młodszych roślin. W żywopłocie strzyżonym, właściwie pielęgnowanym i na żyźniejszej glebie, jest ich mało.
‘Holmstrup Yellow’
Pokrój i tempo wzrostu jak u odmiany 'Holmstrup’. Łuski są żółtozielone, do żółtych. Wytwarza nieco mniej szyszek niż odmiana ‘Holmstrup’.
Polski żywotnik na żywopłot ‘Jantar’
Pokrój stożkowaty, nieco luźniejszy niż np. u odmiany ‘Smaragd’. Wzrost umiarkowany, po 10 latach uprawy drzewo osiąga wysokość 1,7–2 m. Łuski są złocistożółte, zabarwienie jest szczególnie intensywne wiosną i latem.
Jest to polska odmiana (J. Jabłoński). Na starszych okazach rosnących pojedynczo nie obserwowałem szyszek, a jeśli się pojawiają, to raczej sporadycznie. Rośliny bardzo dobre na żywopłoty.
Polska odmiana ‘Krakus’
Pokrój kolumnowy, pędy wzniesione, rośliny dobrze się zagęszczają. Wzrost dość szybki, po 10 latach uprawy osiągają wysokość do 2,5 m. Łuski są złocistożółte, zimą ciemnieją i są ciemnożółte lub miedzianożółte. Jest to polska odmiana (J. Szewczyk). Na starszych, kilkunastoletnich okazach rosnących pojedynczo oraz w żywopłocie szyszki występują sporadycznie, na słabszych glebach mogą pojawiać się w większej liczbie. Odmiana bardzo dobra na żywopłoty.
Żywotnik na żywopłot ‘Maria’
Pokrój stożkowaty, nieco luźniejszy niż np. u odmiany ‘Smaragd’. Wzrost umiarkowany, po 10 latach uprawy rośliny osiągają wysokość 1,7–2 m. Łuski są złocistożółte, szczególnie intensywnie zabarwione wiosną i latem. Polska odmiana (W. Wnuk).
Na okazach otrzymanych od hodowcy w 2001 r. szyszek dotąd nie zaobserwowałem. Dobra odmiana żywopłotowa na stanowiska słoneczne.
‘Smaragd’
Pokrój wąskostożkowaty, gęsty. Wzrost umiarkowany, na żyznych glebach silniejszy, po 10 latach uprawy rośliny osiągają 2,5–3 m. Łuski są ciemnozielone, nie zmieniają barwy zimą, pędy ładnie i regularnie ułożone w koronie. Najpopularniejsza odmiana żywopłotowa duńskiego pochodzenia (D.T. Poulsen, 1950). Z reguły nie wytwarza szyszek, choć w niekorzystnych warunkach uprawy mogą się one pojawiać, czasem licznie.
Żywotnik na żywopłot ‘Smaragd Light’
Wzrost i pokrój jak u odmiany 'Smaragd’. Łuski są ciemnozielone z jasnokremowymi punktowymi przebarwieniami. Bardzo ciekawy efekt w żywopłocie dają kremowe przebarwienia na łuskach. Odmiana nie tworzy szyszek.
‘Spiralis’
Pokrój wąskostożkowaty, krzewy – szczególnie młode – dość luźne. Po 10 latach uprawy wysokość wynosi do 3 m. Łuski są zielone, zimą bardziej matowe, do oliwkowozielonych. Pędy charakterystycznie, spiralnie ułożone. Odmiana rzadko wykorzystywana na żywopłoty, ale corocznie przycinana nadaje się do tego celu. Wytwarza szyszki w umiarkowanej liczbie, najczęściej przez okazy rosnące w gorszych warunkach. ‘Sunkist’ Pokrój szerokostożkowaty, wzrost umiarkowany, wolniejszy niż np. u odmiany ‘Europe Gold’.
Żywotnik na żywopłot ‘Europe Gold’
Po 10 latach uprawy rośliny osiągają wysokość około 2 m. Łuski są złocistożółte, szczególnie intensywnie zabarwione wiosną i latem, zimą ciemnożółte. Dobra odmiana na żywopłoty strzyżone, łuski nie są przypalane w upalne lato lub zimą, jak jest to czasem spotykane u odmiany ‘Aurescens’. Zawiązuje mało szyszek, tylko rośliny zaniedbane, przesuszone zawiązują ich więcej.
‘Yellow Ribbon’
Pokrój wąskostożkowaty, krzewy dobrze się zagęszczają i rosną szybko, po 10 latach uprawy dorastają do wysokości 3 m. Łuski są złocistożółte. Bardzo dobra odmiana na żywopłoty strzyżone. Zawiązuje mało szyszek, jedynie okazy rosnące w niekorzystnych warunkach zawiązują ich więcej.
Żywotnik olbrzymi (Thuja plicata)
Szybko rosnący gatunek, o pokroju szerokostożkowatym, luźnym. Drzewo dorasta do wysokości nawet 60 m. Po 10 latach uprawy osiąga 5–7 m. Łuski są ciemnozielone, błyszczące, spłaszczone, z jasnymi plamkami na dolnej stronie. Szyszki drobniejsze. Gatunek wytwarzający szyszki mniej obficie niż żywotnik zachodni, odporniejszy na suszę i lepiej znoszący słabsze gleby.
Młode rośliny są wrażliwsze na mróz i w strefach 5b–6a wymagają zabezpieczania w czasie silniejszych mrozów. Regularnie przycinane okazy tego gatunku dobrze się zagęszczają.
Odmiany żywotnika olbrzymiego
‘Atrovirens’
Pokrój szerokostożkowaty, gęsty. Wzrost szybki, po 10 latach uprawy osiąga wysokość około 3–4 m. Łuski są ciemnozielone lub szmaragdowe, błyszczące, u młodych roślin ciemniejące zimą. Odmiana polecana na żywopłoty, dobrze się zagęszcza i nie tworzy szyszek. Mniej przydatna do uprawy w północno-wschodniej Polsce, choć młode okazy mogą czasem podmarznąć także w centralnej części kraju.
‘Can-Can’
Pokrój szerokostożkowaty, gęsty. Wzrost początkowo powolny, później szybszy, po 10 latach uprawy rośliny osiągają wysokość około 2 m. Łuski są ciemnozielone lub szmaragdowe, błyszczące, na wierzchołkach kremowo przebarwione, pędy grube.
Odmiana przydatna na żywopłoty, ale bardzo rzadko w tym celu wykorzystywana. W żywopłocie daje ciekawy efekt z uwagi na ładny kontrast kremowych przebarwień na ciemnozielonych łuskach.
‘Kórnik’
Pokrój szerokostożkowaty, wzrost dość silny, po 10 latach uprawy rośliny osiągają wysokość do 3 m. Rozgałęzienia szerokie, intensywnie ciemnozielone z żółtymi końcówkami. Odmiana bardzo przydatna na żywopłoty, nie tworzy szyszek. Dzięki ładnemu kontrastowi kremowych przebarwień z ciemną zielenią reszty ulistnienia roślina daje ciekawy efekt.
Odmiana odporna na mróz, jednak wymaga dosyć żyznych i raczej wilgotnych gleb.
‘Zebrina’
Wzrost i pokrój jak u odmiany 'Kórnik’. Rozgałęzienia szerokie, intensywnie zielone z licznymi złocistymi, poprzecznymi paskami. Odmiana nie tworzy szyszek, jest przydatna na żywopłoty, ale rzadko w tym celu stosowana. W żywopłocie daje ciekawy efekt z uwagi na ładne zabarwienie pędów.
‘Zebrina Extra Gold’
Pokrój szerokostożkowaty, wzrost słabszy od dwóch poprzednich odmian, po 10 latach uprawy osiąga wysokość do 2 m. Łuski na pędach są złocistożółte, u nasady zielone, lepiej zabarwione niż u odmiany ‘Zebrina’. Wymaga dosyć żyznych i wilgotnych gleb. Nie tworzy szyszek i nadaje się na żywopłoty.
Artykuł pochodzi z czasopisma „Szkółkarstwo” 6/2014
Jaki żywotnik na żywopłot? Podsumowanie
Dzięki wielu ciekawym odmianom żywotnika nie wszystkie żywopłoty muszą wyglądać tak samo. Możemy nimi podkreślić nasz indywidualny styl oraz charakter ogrodu. Dlatego nie bójmy się korzystać z mniej popularnych odmian. Ten przegląd na pewno pomoże w dokonaniu dobrego wyboru.
Jeśli jednak szukacie Państwo alternatywy dla szybkorosnących żywotników na żywopłoty, to polecamy poznać cis szybko rosnący, oraz inne odmiany cisa na żywopłoty.
